Dit artikel betreft een deel van de gesprekken in de podcast BusinessWise Weekly, onderaan te beluisteren.
Ajax dus. Een beursgenoteerd voetbalbedrijf. In BusinessWise Weekly bespreken voormalig voetbalbestuurder Luuc Eisenga, interim-CEO en headhunter Ineke Kooistra, en bestuurswetenschapper Marilieke Engbers hoe je in omstandigheden zoals bij Ajax rust terugbrengt, koers houdt en vertrouwen herstelt.
Emotie, geld en macht: de explosieve mix in voetbalbestuur
Een betaaldvoetbalorganisatie is niet vergelijkbaar met een corporate. Luuc Eisenga, voormalig algemeen directeur van SC Heerenveen en NAC Breda, weet er alles van. „Voetbal is natuurlijk een emotionele business: het is de grootte van een mkb-bedrijf, maar de emotie en de aandacht hebben de omvang van een multinational en misschien nog wel groter.'' Volgens Eisenga kan die emotie verbinden, maar ook verdelen. Bij Ajax lijkt de emotie nu te leiden tot verdeeldheid: „Ze zijn het niet eens geworden over de koers en de invulling daarvan, waardoor ze nu allemaal rollebollend over straat gaan… het is eigenlijk meer haat en nijd dan eenheid.''
Bestuurswetenschapper Marilieke Engbers plaatst de problematiek in een bredere context: „Het is emotie, geld en macht. Dan heb je het eigenlijk allemaal wel bij elkaar.'' Volgens Engbers moet macht gereguleerd worden via heldere governance, waarin rollen en verantwoordelijkheden duidelijk zijn.
Rolvastheid en structuur: waarom het vaak misgaat
Een terugkerend thema in deze BusinessWise Weekly is rolduidelijkheid: bestuurders, toezichthouders en aandeelhouders moeten hun eigen rol kennen én respecteren.
Engbers waarschuwt: „Rolvast handelen is heel belangrijk. Een toezichthouder doet echt iets anders dan een bestuurder.'' Ineke Kooistra ziet dat juist hier spanning ontstaat: „Bij structuur hoort ook duidelijkheid. Mensen zijn verantwoordelijk voor een aantal taken en daar gaat het vaak mis, omdat je misschien over je taken heen wilt regeren. Dan krijg je spanning.''
Noodzaak van een plan en gedeeld beeld
Alle neuzen dezelfde kant op krijgen – het klinkt simpel, maar in de praktijk is het lastig. Eisenga zegt dat het begint met een gezamenlijk gedragen plan: „Je moet zorgen voor draagvlak bij supporters, sponsoren, aandeelhouders en je vereniging, en daar vervolgens aan vasthouden. Soms vraagt dat om een stap terug te doen om daarna weer twee stappen vooruit te zetten.''
Zorg dat je draagvlak creëert bij supporters, sponsoren, aandeelhouders en de vereniging
Luuc Eisenga Voormalig algemeen directeur NAC Breda en SC Heerenveen
Kooistra vult aan dat dit ook geldt voor wervingsprocessen: „Voordat je gaat werven, moet je eigenlijk weer naar de tekentafel en met elkaar opschrijven: wat willen wij met Ajax en wat willen wij met dit bedrijf voor de komende jaren?''
Crisismanagement: luisteren en inventariseren
Bij een bestuurscrisis is het verleidelijk direct in te grijpen aan de top. Kooistra pleit juist voor eerst luisteren naar de werkvloer: „Ik ben ongelooflijk nieuwsgierig hoe het met die spelers gaat, wat de vrouwen denken, wat de fysiotherapeuten denken. Het geld wordt niet verdiend door een directie, het wordt verdiend door de voetballers. Daar moet je heel goed voor zorgen.''
Het geld wordt niet verdiend door een directie, het wordt verdiend door de voetballers. Daar moet je heel goed voor zorgen
Ineke Kooistra ELiN Partners
Engbers benadrukt dat juist in een crisis het 'ongezegde' boven water moet komen: „Wat wordt er niet gezegd, maar wel gedacht en gevoeld? De oplossing ligt vaak bij de mensen die het gaan bevragen.'' De bestuurswetenschapper adviseert het bestuur om een persoon aan te stellen die een stevige visie heeft en tegelijkertijd de rust kan bewaren, zo kan de rust wederkeren bij de Amsterdamse voetbalclub.
Succesmomenten versus schone lei
Uit berichtgeving van media blijkt dat Ajax oud-technisch directeur Marc Overmars en oud-trainer Erik ten Hag polste voor een terugkeer. Kooistra vindt dat onbegrijpelijk: „Er zijn dingen gebeurd en die hebben met cultuur te maken. Dat vind ik een no-go.'' Engbers waarschuwt dat zo'n stap veel energie kost die er nu niet is: „Om Marc Overmars binnen te halen moet je weer zoveel repareren. Je moet nu iemand hebben waar niks aan kleeft, die wel dat plan kan schrijven.''
Governance als randvoorwaarde voor herstel
De crisis bij Ajax onderstreept hoe essentieel governance is. Engbers: „Als het niet helder is wie de leider is, ontstaat er ruimte voor ruis en informele coalities.'' Kooistra pleit ervoor om commissariaten te behandelen als volwaardige functies: „Misschien moet de RvC niet langer als bijbaan worden gezien, maar als een serieuze rol met bijhorende beloning.''
Misschien moet de RvC niet meer een bijbaan worden, maar een volwaardige rol, inclusief beloning
Ineke Kooistra ELiN Partners
Kooistra vindt dat commissariaten als serieuze functies moeten worden gezien. „Misschien moet de RvC niet meer een bijbaan worden, maar een volwaardige rol, inclusief beloning.''
Tips voor bestuurders in noodweer
Uit het gesprek komen duidelijke tips voor bestuurders die te maken krijgen met een crisis in de top:
Maak een gedragen plan en zorg voor draagvlak bij alle stakeholders;
Definieer en bewaak rolvastheid tussen bestuur, toezicht en aandeelhouders;
Luister breed in de organisatie, niet alleen naar de directie;
Voorkom terugval op oude successen als die cultuurproblemen meebrengen;
Zorg voor succession planning om onverwacht vertrek op te vangen;
Herzie governance en maak toezichthoudende rollen zo nodig volwaardig.
Terug naar de basis, vooruit met visie
Of het nu gaat om een voetbalbedrijf als Ajax of een corporate organisatie: emotie, geld en macht maken topbestuur complex. Rust en koers komen pas terug als er een helder plan is, gedragen door iedereen die ertoe doet. Zoals Eisenga het samenvat: „Terug naar de basis. Wat is het businessmodel van Ajax en wat is je eigenlijke habitat waarmee je langdurig kan scoren?''
Luister BusinessWise Weekly hieronder:
BusinessWise Weekly is een wekelijkse podcast waarin presentator Olivier de Neve je bijpraat over de actualiteit die ertoe doet op de werkvloer, bij het koffieapparaat en in de strategie-presentatie van volgende week.
Samen met scherpe denkers uit het bedrijfsleven vertaalt hij het zakelijke nieuws naar concrete inzichten, duiding die verder gaat dan het persbericht en die ene LinkedIn-post. Elke vrijdag een nieuwe aflevering.
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox, ook over leiderschap. Schrijf je hier nu gratis in:
