Vorige week keek ik naar het eerste verkiezingsdebat van RTL. Dilan Yeşilgöz, Frans Timmermans, Henri Bontenbal en Rob Jetten gingen met elkaar in debat. En net zoals 80 procent van de zwevende kiezers was ik na afloop niet veel wijzer geworden.
De feiten en cijfers die de lijsttrekkers uitspraken waren betekenisloos. Na enkele zinnen weet je dat de spreker goed in de dossierkennis zit en vanaf dat moment wordt het pingpongen van feitjes domweg vervelend. Ook omdat je weet dat er na de verkiezingen onderhandeld gaat worden en niets zo wordt uitgevoerd als het besproken wordt. De woorden zijn ondergeschikt aan de intentie.
Gebrek aan intentie
Gebrek aan intentie was ook goed te zien in het laatste kabinet: een verzameling mensen zonder gemeenschappelijke overtuiging, geleid door iemand zonder macht, mandaat of achterban. Het resultaat was voorspelbaar: hoogoplopende emoties, sabotage, elkaar ondermijnen en uiteindelijk alles opblazen.
In het bedrijfsleven zou geen enkele Raad van Commissarissen dit geaccepteerd hebben. Toch gebeurt het ook daar: afdelingen of teams die formeel perfect samengesteld zijn, maar onderling niet willen samenwerken.
Gebrek aan leiderschap wordt dan duidelijk zichtbaar. Want een leider van wie je niet weet waar hij of zij naartoe wil, is lastig om te volgen.
Lees ook: Wat kun jij als leider leren van de val van het kabinet?
Wanneer volgen mensen een leider?
CEO's en lijsttrekkers hebben veel gemeen. Ze staan voor de groep, zijn verantwoordelijk voor de inhoud, de intentie en de visie. Ze hebben charisma, stralen zelfvertrouwen uit en nemen ruimte in.
Maar leiderschapsgedrag alleen is niet genoeg.
Het grote verschil doet zich pas voor zodra leiderschapskwaliteiten worden gecombineerd met een duidelijke overtuiging die inhaakt op een actuele problematiek. Diederik Samsom stond enkele weken voor de verkiezingen van 2012 op minder dan twintig zetels in de peilingen. Tijdens een interview met Matthijs van Nieuwkerk liet Samsom zijn diepe overtuiging zien. De PvdA haalde uiteindelijk 38 zetels, acht meer dan verwacht. Pieter Omtzigt behaalde vanuit het niets 20 zetels omdat kiezers zijn overtuiging waardevol vonden.
Leiderschapsexpert en auteur Simon Sinek zegt dat het onder woorden brengen van je overtuiging zorgt voor verbinding met anderen. Dit is je 'why'. Een goede 'why' resoneert met de 'why' van een ander.
In de politiek is dit vanzelfsprekend. Beslissingen worden in de kern toch genomen op basis van partijwaarden.
Organisatiepsycholoog Dacher Keltner ontdekte dat mensen die in een leidinggevende rol terechtkomen minder sociaal worden en andere waarden gaan hanteren
Maar in het bedrijfsleven staan veel CEO's daar helemaal niet bij stil. Ze worden gedreven door de waan van de dag. En daar wordt het pas echt gevaarlijk. Organisatiepsycholoog Dacher Keltner deed onderzoek naar macht en leiderschap. Hij ontdekte dat mensen die in een leidinggevende rol terechtkomen minder sociaal worden en andere waarden gaan hanteren, zonder dat ze zich daar bewust van zijn. We denken dus dat we nog steeds onze oorspronkelijke waarden volgen, terwijl ons gedrag hele andere dingen laat zien.
Kunnen betere mensen betere leiders worden?
De board van Netflix begreep dit principe. Ze stelden zichzelf een fundamentele vraag: „Wie zijn wij als individu, als we geen Netflix-bestuurders zijn?" Het antwoord vonden ze belangrijker dan welk kwartaaldoel dan ook.
Ze stuurden zichzelf een week naar The Aspen Institute. Niet om over strategie te praten, maar om Letter from Birmingham Jail van Martin Luther King te lezen, Het Achterhuis van Anne Frank te bespreken en hun eigen morele waarden te onderzoeken. De regel was simpel: ontdek wie je bent, niet wat je doet.
Het resultaat was:
Complexe vragen werden benaderd met wijsheid in plaats van data of traditionele zakelijke parameters.
Vertrouwen in teams nam toe, omdat leiders zichzelf beter begrepen.
Beslissingen werden menselijker én effectiever.
Leiderschapsexpert Robert Glazer noemt dit 'conscious leadership': het begrijpen van je fundamentele waarden voordat je beslissingen neemt.
De meest succesvolle organisaties ontwikkelen geen betere executives, ze ontwikkelen betere mensen die leiden.
Politici van wie je de echte drijfveren ziet, raken de kiezer
Wat kost het om je waarden opzij te zetten?
Politici van wie je de echte drijfveren ziet, raken de kiezer. Dit geldt ook voor CEO's. Deel niet alleen kwartaalcijfers en omzetdoelen, maar ook het hogere doel. Geef aan waar je naartoe wilt, maar vooral: waarom.
Waarden zijn niet de lege woorden in de entrée van je bedrijf die jaren geleden door het marketingteam zijn verzonnen. Waarden zijn een persoonlijke maatstaf voor hoe je met anderen om wilt gaan.
Een paar weken geleden sprak ik een oud-bestuurder van een Amerikaanse multinational. Elk jaar dat hij in de board zat, moest hij meegaan met keuzes die niet in overeenstemming waren met zijn waarden. Na zes jaar stapte hij uit het bedrijf en de corporatewereld. „Sommige beslissingen voelen nog steeds niet goed," zei hij.
Misschien is dat wel de belangrijkste vraag die elke leider zich moet stellen: Hoe vaak ben ik bereid mijn waarden opzij te zetten voor een zetel aan tafel?
Wat is het verschil tussen een leider die volgers heeft en iemand die alleen een titel draagt?
De eerste weet waarom hij doet wat hij doet. De tweede weet alleen wat hij moet zeggen.
En kiezers, net als medewerkers, voelen dat verschil binnen twee minuten.
Beluister ook BusinessWise Weekly, hierin bespreken we wat de nieuwe premier kan leren van CEO's, én andersom.
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
