Onwaarschijnlijke bondgenoten hebben in de VS het idee van de driedaagse weekend opnieuw geopperd, zo schrijft Investopedia. Het gaat om Steve Cohen, miljardair en hedgefondsbeheerder en tevens eigenaar van honkbalteam New York Mets, en Bernie Sanders, de Democratische senator uit Vermont.
De afgelopen maand verscheen Cohen in het Amerikaanse CNBC-programma Squawk Box. Hij praatte er over zijn investering in de golfstartup league CGL. Golfbanen zullen volgens hem drukker worden op vrijdagen wanneer meer bedrijven overstappen op een vierdaagse werkweek. Dat komt volgens hem mede omdat de vooruitgang in kunstmatige intelligentie mensen in staat zal stellen om meer werk te verzetten in minder tijd. ,,Mijn overtuiging is dat een vierdaagse werkweek eraan komt," aldus de miljardair. ,,Met de opkomst van AI, horen we van mensen dat ze op vrijdagen gewoon niet zo productief zijn. Daarom denk ik dat het onvermijdelijk is."
Bedrijven die de werkuren verminderen, zouden verboden worden om het nettoloon van hun werknemers te verlagen
Verschuiving van vijf naar vier weekenddagen
Als Sanders zijn zin krijgt - een kleine kans in het politiek verdeelde Amerikaanse Congres - zou de verschuiving van vijf naar vier weekenddagen onmiddellijk ingaan. Een wetsvoorstel dat hij in maart heeft ingediend, zou in feite een werkweek van 32 uur verplichten door overwerk na 32 uur in plaats van 40 in te laten gaan. Bedrijven die de werkuren verminderen, zouden verboden worden om het nettoloon van hun werknemers te verlagen.
Bernie Sanders noemt het een kwestie van rechtvaardigheid: nu technologie allerlei bedrijven productiever heeft gemaakt en de winsten van bedrijven heeft verhoogd, zouden werknemers ook moeten profiteren van de voordelen.
,,De financiële voordelen van de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie, automatisering en nieuwe technologie, moeten ten goede komen aan de arbeidersklasse, niet alleen aan de CEO's van grote bedrijven en rijke aandeelhouders op Wall Street," aldus Sanders in een verklaring. ,,Het is tijd om het stressniveau in ons land te verlagen en Amerikanen in staat te stellen te genieten van een betere levenskwaliteit. Het is tijd voor een werkweek van 32 uur zonder loonverlies."
De overgang naar de vrije vrijdag zou de economie op verrassende manieren kunnen beïnvloeden
De economie en de werkplek transformeren
In een recent rapport van KPMG - de US CEO Outlook Pulse Survey 2024 - geeft 30 procent van de ondervraagde CEO's van grote bedrijven die zijn ondervraagd aan dat ze overwegen om over te stappen op een werkweek van 4 of 4,5 dagen. Als de vierdaagse werkweek standaard zou worden, door bedrijfstrends of wetgeving, zou dit de economie en de werkplek veranderen.
Recente onderzoeken suggereren - net als de ervaringen van bedrijven die het al hebben geprobeerd - dat een vrije vrijdag de economie op verrassende manieren zou kunnen beïnvloeden. Dat mensen niet op hun werk zijn, betekent niet dat ze niet deelnemen aan de economie. Cohen staat niet alleen in zijn overtuiging dat werknemers die één dag per week niet werken, hun tijd (en geld) zouden besteden aan vrije tijd.
Ook AFAS gaat vanaf 2025 voor vierdaagse werkweek
AFAS neemt in ons land als een van de eerste bedrijven het voortouw. Het softwarebedrijf gaat een vierdaagse werkweek invoeren voor al zijn medewerkers. Het kantoor gaat op vrijdag dicht en het personeel hoeft op die dag niet meer te werken, maar krijgt wel gewoon doorbetaald. De arbeidsvoorwaarden voor het personeel blijven hetzelfde, meldt het bedrijf.
Vanaf 1 januari 2025 gaat het AFAS-kantoor op vrijdag dicht en heeft elke werknemer een zogenaamde 'ontwikkeldag'. Het in Leusden gevestigde bedrijf wil medewerkers stimuleren om extra aandacht te besteden aan zichzelf, mantelzorg, kinderen of vrijwilligerswerk.
,,Tijd is voor iedereen een schaars goed. We lijken in een ratrace te zitten en komen niet altijd toe aan waar het echt om gaat in het leven'', aldus topman Bas van der Veldt tegen het AD. ,,We hebben de afgelopen tijd gezien dat er al heel veel kan. Van de inzet van slimme automatisering, AI en andere tools, tot gezamenlijk implementeren en online sollicitatiegesprekken voeren. En we hebben er veel vertrouwen in dat er meer creativiteit dan ooit gaat ontstaan,'' zegt Van der Veldt. AFAS hoopt op deze manier aantrekkelijker te worden voor het schaarse IT-talent.
Overigens stapte het Rotterdamse ICT-bedrijf Bynder eerder al over op een vierdaagse werkweek.
32-urige werkweek als experiment
Dat is wat er gebeurde bij COLAB, een digitaal marketingbureau in Richmond dat in 2022 overstapte op een 32-urige werkweek als experiment en besloot om het permanent te maken nadat het goed was gegaan. ,,We hadden een heleboel mensen die veel meer gingen reizen nu ze drie dagen weekend hadden," aldus Morgan Witham, CEO van COLAB.
De CEO's van twee andere bedrijven die recentelijk zijn overgestapt op een vierdaagse werkweek - CX Pilots, een adviesbureau voor klantbeleving in Raleigh, North Carolina, en Brick Media Group, een agentschap voor social mediamanagement in Tampa, Florida - zeggen ook dat hun werknemers meer zijn gaan reizen.
Inderdaad, in een enquête in 2019 door een onderzoeker aan de Universiteit van Reading in Groot-Brittannië gepubliceerd, zegt 54 procent van de werknemers dat als ze een extra dag vrij zouden krijgen, ze zouden gaan winkelen, 43 procent zou naar de bioscoop of het theater gaan en 39 procent zou uit eten gaan in restaurants. ,,Een extra vrije dag zou een domino-effect kunnen hebben voor de bredere samenleving," aldus Miriam Marra, een bedrijfsprofessor, op het zakelijk platform The Conversation.
We konden stoppen met zaken die we niet als heel impactvol voor ons werk of ons gevoel van betrokkenheid beschouwden
Morgan Witham CEO van marketingbureau COLAB
Fitte, gelukkigere en meer productieve werknemers
De aangehaalde bedrijven ontdekten ook dat hun werknemers hetzelfde of meer werk konden verzetten in de kortere werkweek dan voorheen. ,,De productiviteit nam toe," zegt Jake Kurtz, CEO van Brick Media Group. ,,Als je de hele week aan creatieve dingen werkt en je komt met ideeën, maakt ontwerpen, grafieken, foto's en video's, dan moet je soms gewoon je gedachten voor een langere periode de rust gunnen. Ik merkte dat onze mensen op de maandag veel frisser terugkwamen."
Bij COLAB dwong het verkorten van de werkweek mensen om zo efficiënt mogelijk gebruik te maken van hun tijd, meent Witham. Tijdrovende vergaderingen werden geannuleerd of gecombineerd. ,,We konden stoppen met zaken die we niet als heel impactvol voor ons werk of ons gevoel van betrokkenheid beschouwden."
Minder verloop van personeel
Bij Brick vertaalde het werknemersgeluk zich in verhoogde winst. De overstap naar het vierdaagse schema verbeterde de personeelsretentie, wat leidde tot minder verloop en hielp om de cliënten die met die werknemers werkten, te behouden. De omzet steeg met 75 procent in het eerste jaar.
Sommige voordelen zijn moeilijker te vertalen naar geld. Veel werknemers gebruiken hun vrije dagen om tijd door te brengen met familie of om van de buitenlucht te genieten, een populaire optie in het zonnige Tampa, waar Brick is gevestigd. ,,Mensen zijn buiten aan het sporten, genieten gewoon van buiten zijn en hebben een wellnessdag," aldus Kurtz.
Een grootschalige Britse test van de vierdaagse werkweek leverde vergelijkbare resultaten op: een verbeterde gezondheid en geluk van werknemers, met iets betere financiële prestaties. In 2022 namen 61 Britse bedrijven deel aan een zes maanden durende proef van het gecomprimeerde schema. Door de uitkomst te analyseren, ontdekten onderzoekers van de Universiteit van Cambridge dat 57 procent minder werknemers opstapten dan in dezelfde periode het voorgaande jaar en het aantal ziektedagen met 65 procent daalde. Veelzeggend: 92 procent van de bedrijven die het beleid uitprobeerden, zeiden dat ze het zouden behouden.
Kortere werktijden om werkgelegenheid te vergroten
Natuurlijk hebben sommige bedrijven al alles gedaan wat ze kunnen bedenken om de productiviteit te verhogen. Werkplekken die tot het uiterste zijn geoptimaliseerd, zouden meer mensen moeten aannemen om hetzelfde te kunnen doen. Daarom hebben verschillende landen door de geschiedenis heen kortere werktijden voorgeschreven om de werkgelegenheid te vergroten.
Tijdens de Grote Depressie, in de jaren dertig van de vorige eeuw, toen een kwart van de beroepsbevolking werkloos was, keurde de Amerikaanse Senaat een wetsvoorstel goed om de werkweek te verkorten tot 30 uur, zodat het beschikbare werk beter werd verdeeld. Toch trad deze wet nooit in werking.
Critici vragen zich af of het verkorten van de werkweek een verstandige zet zou zijn op een moment dat de werkloosheid historisch laag is en er meer banen beschikbaar zijn dan werkloze arbeidskrachten om ze in te vullen. Sommige economen in Groot-Brittannië, waar het onderzoek werd uitgevoerd, hebben zich tegen het idee uitgesproken.
,,Een dergelijke vermindering zou arbeidstekorten verergeren," benadrukt Wim Naudé, een professor in de economie aan de Universiteit van Cork, op The Conversation. ,,Het zou ook de publieke financiën onder druk zetten. Een voorbeeld: gezondheidsdiensten zullen meer personeel nodig hebben, waardoor de loonkosten stijgen."
We zijn een klein bureau, dus we kunnen niet alleen op basis van salaris en geld talent aantrekken
Morgan Witham CEO van marketingbureau COLLAB
8 miljoen banen extra
Niet elk bedrijf hanteert de definitie van de vierdaagse werkweek van Sanders, waarbij de standaard achturige werkdag wordt gehandhaafd. Bij CX Pilots maken werknemers de verkorte werkweek goed door de rest van de week vier dagen van tien uur te werken. Dat is ook een veelvoorkomend schema in beroepen zoals de gezondheidszorg, politie en andere industrieën waarin vierdaagse werkweken de afgelopen jaren steeds populairder zijn geworden.
Een studie uit 2022 door economen van de Universiteit van Texas en Michigan State wees uit dat in 2018 vierdaagse werkweken drie keer zo gebruikelijk waren als in 1973, wat resulteerde in 8 miljoen nieuwe banen. Werkgevers die de verkorte werkweek aanboden, deden dat waarschijnlijk eerder om tegemoet te komen aan de voorkeuren van hun werknemers dan omdat het andere potentiële efficiënties opleverde, zoals besparen op energierekeningen door een faciliteit een extra dag per week gesloten te houden.
Talent op basis van salaris en geld aantrekken
Dat was het geval bij COLAB, waar de vierdaagse werkweek begon als een manier om talent aan te trekken en te behouden. Morgan Witham: ,,We zijn een klein bureau, dus we kunnen niet alleen op basis van salaris en geld talent aantrekken." De CEO gelooft dat het schema zijn bedrijf een wervingsvoordeel heeft gegeven ten opzichte van zijn rivalen. Elke persoon die COLAB heeft aangenomen sinds het experiment begon, noemde de vierdaagse week als een reden om bij het bedrijf te komen werken.
Het idee lijkt wat momentum te krijgen. Steven Keith, CEO van CX Pilots, vertelt dat hij besloot om de vierdaagse werkweek uit te proberen nadat hij had gehoord over het succes van het Britse experiment. Omdat het werk van zijn bedrijf het verbeteren van de bedrijfscultuur van klanten inhoudt, dacht hij dat het aannemen van een vierdaagse werkweek een goed voorbeeld zou stellen. ,,Als we mensen vertellen dat je anders moet zijn, moeten we dat zelf ook belichamen," zegt hij. ,,Het is een enorm succes gebleken, veel groter dan dat ik vooraf had gedacht."
Bron: Investopedia
Kortere werkweek in Nederland?
Is ons land klaar voor de kortere werkweek? We vragen het Pieter Gautier, hoogleraar economie aan de afdeling algemene economie van de Vrije Universiteit Amsterdam. Ziet hij dat ook in Nederland steeds meer werkgevers kiezen voor een kortere werkweek en een andere indeling van het werkrooster van het team? ,,Vergeleken met andere landen was er al veel mogelijk in termen van deeltijdarbeid. Relatief veel mensen werken in Nederland, maar de fractie mensen die in deeltijd werken is ook hoog, met name onder vrouwen. Contracten met 4 dagen van 9 uur zijn vaak mogelijk en een of twee dagen thuis werken is voor veel bedrijven ook geen probleem.''
Voordelen van de kortere werkweek zijn volgens Gautier dat het reistijd scheelt en het biedt mogelijkheden om andere activiteiten te ondernemen, zoals zorg of hobby's. ,,Nadeel is dat er door vergrijzing en verwachte migratiebeperkingen veel krapte is. En sommige werkzaamheden vereisen op alle dagen bezettingen, klanten willen ook op vrijdag contact opnemen."
We kennen de VS als een land met veel en lange werkdagen en weinig vakantie. Als in zo'n land de kortere werkweek met succes mogelijk is, dan moet dat in Nederland zeker ook kunnen. Klopt dat beeld? ,,Het is altijd mogelijk, maar er bestaat ook altijd een uitruil tussen gewerkte uren en middelen beschikbaar voor consumptie. Die keuze moet iedereen zelf maken en de overheid moet die keuze zo min mogelijk beïnvloeden door verstorende belastingen'', aldus de hoogleraar economie.
In een aflevering van de podcastserie Rethinking Work werd de vierdaagse werkweek ook aangesneden (en Pieter Gautier was te gast). Luister de aflevering onder nog eens terug:
