'65 procent van de vrouwen heeft een negatieve ervaring wanneer ze na zwangerschapsverlof terugkeren op werk'

Joyce Knappe, CEO van Pro Parents, schetst een helder beeld van de uitdagingen waarmee werkende moeders te maken krijgen. ,,De cijfers zijn niet best, maar dat is niet per se wat vrouwen zelf willen. Uit onderzoek weten we dat vrouwen even ambitieus blijven, plezier hebben in hun werk en hun opleiding belangrijk vinden. Maar toch, we zie dat 38 procent van de vrouwen de arbeidsmarkt of hun bedrijf verlaat binnen een jaar na de geboorte van hun eerste kind." Voor werkgevers brengt dit grote problemen met zich mee. ,,Bij sommige bedrijven moeten ze jaarlijks 30 tot 40 procent van de medewerkers vervangen, maar daar krijgen ze niet alleen maar vrouwen voor terug, zeker op hogere functieniveaus. De spoeling wordt dus steeds dunner naarmate mensen doorstromen naar senior management functies".

Hoe combinatie moederschap - werk wordt bemoeilijkt

De combinatie van moederschap en werk wordt verder bemoeilijkt door diepgewortelde culturele normen en schuldgevoelens. Janka Stoker, hoogleraar Leiderschap en Organisatieverandering aan de Rijksuniversiteit Groningen, ziet dit als een specifiek Nederlands fenomeen. ,,Veel vrouwen voelen zich schuldig als ze hun kinderen naar de crèche sturen. In Nederland is er een hardnekkig idee dat kinderen niet naar de opvang moeten en dat moeders voor ze moeten zorgen. Dat is typisch Nederlands. Buitenlandse collega's begrijpen vaak niet waar dat vandaan komt." Een paar dagen minder op kantoor om balans te vinden in huis lijkt een logische optie, maar in de praktijk kan dit de carrièrekansen van vrouwen beperken. Volgens Stoker ligt de sleutel in een goede samenwerking tussen partners. ,,Het gaat erom hoe je het organiseert, samen met je partner. Het vraagt om nadenken en afstemmen."

LEES OOK 'Na mijn zwangerschapsverlof werd ik niet opgenomen in een talentprogramma'

Vrouwen, leiderschap en zelfvertrouwen

Een ander struikelblok is de manier waarop vrouwen vaak naar leiderschapsrollen kijken. Jaap van Muijen, hoogleraar psychologie aan Nyenrode Business Universiteit, benadrukt het belang van praktijkervaring. ,,Leiderschap is een vak. Het is iets wat je leert door vallen en opstaan. Vrouwen beginnen vaak te laat aan leidinggevende rollen. Ze wachten totdat ze aan alle eisen voldoen, terwijl mannen solliciteren zodra ze twee van de zes competenties hebben." Deze afwachtende houding heeft grote gevolgen. ,,Je leert het vak van leidinggeven niet door te wachten, maar door het te doen. Vrouwen moeten vaker de sprong durven wagen, ook als ze nog niet alle boxjes kunnen afvinken. Het is een ambacht dat je leert in de praktijk."

Schuldgevoel en stereotypen

Er wordt vaak gezegd dat vrouwen minder ambitieus zouden zijn. Uit onderzoek onder hoogopgeleide mannen en vrouwen bleek echter geen verschil in ambitie, vertelt Janka. ,,Vrouwelijke managers bleken zelfs ambitieuzer, omdat ze vaak meer moeten doen om dezelfde positie te bereiken. Het idee dat Nederlandse vrouwen gewoon niet willen is een stereotype. Veel vrouwen kiezen bewust voor deeltijdwerk, maar dat betekent niet per se dat ze minder ambitieus zijn."

LEES OOK 'Wanneer vrouwen moeder worden, krijgen ze andere vragen over hun carrière dan mannen'

De realiteit is dat veel vrouwen moeite hebben met de terugkeer naar werk na zwangerschapsverlof. Joyce deelt cijfers uit recent onderzoek: ,,Twee derde van de vrouwen rapporteert alleen maar negatieve ervaringen. Ze voelen zich fysiek niet hersteld, hebben moeite met het dag-nachtritme en ervaren een gebrek aan ondersteuning op de werkvloer." Vijftien procent ervaart zowel positieve als negatieve ervaringen. ,,Sommige vrouwen vinden het fijn om hun collega's weer te zien en hun hersenen te gebruiken na maanden in een babybubbel", zegt Joyce. Maar deze lichtpuntjes wegen vaak niet op tegen de fysieke en mentale uitdagingen waarmee ze te maken krijgen.

Het taboe op vrouwelijke kwalen

Naast zwangerschappen kampen vrouwen ook met onzichtbare, hormoon-gerelateerde klachten die hun carrière kunnen beïnvloeden. Ruth van Veelen, senior onderzoeker inclusieve arbeidsmarkt bij TNO, noemt dit een onderbelicht probleem. ,,Er rust een taboe op klachten zoals hevige menstruatiepijn en de menopauze. Deze klachten kunnen vrouwen beperken in hun carrière, zeker omdat ze vaak niet bespreekbaar zijn."

Bij vrouwen tussen de 40 en 50 jaar komen relatief vaak burn-out gerelateerde klachten voor. Er is echter nog weinig bekend over de relatie tussen vrouwspecifieke klachten en de vraag of deze daadwerkelijk burn-outklachten zijn. ,,Ook ontbreekt het aan handelingsperspectieven voor werkgevers om hier goed mee om te gaan, bijvoorbeeld in samenwerking met een bedrijfsarts." Volgens Ruth is meer onderzoek nodig. ,,Werkgevers en arbo-artsen moeten beter in kaart brengen hoe vrouwen ondersteund kunnen worden. Met de juiste ondersteuning kunnen vrouwen blijven werken en zelfs solliciteren naar leiderschapsfuncties. Dit vraagt om erkenning van biologische verschillen zonder stereotypen te versterken. Het is belangrijk om vrouwen te helpen hun carrièredoelen te bereiken, ondanks fysieke uitdagingen."

Genderbalans: waarom het ertoe doet

Sommige leidinggevenden vragen zich misschien af waarom ze moeite zouden doen voor meer genderbalans. ,,Het is vanuit wetgeving en moreel principe oneerlijk dat vrouwen met dezelfde capaciteiten minder kans maken op leidinggevende posities", zegt Ruth. ,,We hebben eeuwenlang systemen ingericht op mannen. Dat moeten we nu corrigeren, zodat vrouwen ook economisch gelijke kansen krijgen. Als meer vrouwen meer gaan werken, moeten anderen, vaak mannen, meer zorgen en mogelijk minder werken. We moeten samen deze balans vinden."

Meer BusinessWise? Abonneer je op onze Weekly!

In onze wekelijkse nieuwsbrief vind je het beste van BusinessWise die week. Abonneer je gratis en blijf altijd op de hoogte.