'De wereldkampioen haal je echt niet in twee, drie jaar in': Marc Hijink over ASML's voorsprong in de chipindustrie

Kán Substrate concurrent van ASML worden?

De Amerikaanse startup Substrate beweert een technologie te hebben ontwikkeld op basis van röntgenstralen (X-ray), waarmee ze chips kunnen produceren die kunnen concurreren met die van ASML. En zoals Wibe Wagemans eerder wist te melden: de investeringsarm van de CIA is daarbij betrokken. Hijink is sceptisch over Substrate: „Het bedrijf krijgt een waardering van 1 miljard en een investering van 100 miljoen voor een product dat ze, zoals het ernaar uitziet, eigenlijk niet waar kunnen maken."

De investering van In-Q-Tel, de investeringsarm van de CIA, ziet hij in een breder geopolitiek perspectief: „Misschien is het voor de CIA handig om ervoor te zorgen dat de techniek niet ergens anders belandt. Als het mislukt, dan verlies je geld. Maar stel dat de technologie toch potentie heeft, dan kun je er maar beter bij zitten."

Lees ook: Wibe Wagemans: 'CIA financiert ASML-rivaal Substrate'

Extreme Ultraviolet (EUV)-technologie

Hijink legt nog maar eens uit dat ASML's succes te danken is aan hun baanbrekende Extreme Ultraviolet (EUV)-technologie. „Met EUV kunnen transistoren dichter op elkaar worden gebracht, wat belangrijk is voor efficiëntere chips die minder energie verbruiken. Dat is cruciaal voor toepassingen zoals AI, omdat AI enorm veel energie vreet." In de podcast vertelt hij dat de technologie van Substrate niet nieuw is. „X-ray is al eerder onderzocht in de jaren tachtig en negentig en bleek onhaalbaar voor grootschalige chipproductie."

Bovendien kosten ontwikkelingen in de chipindustrie doorgaans nogal wat tijd: „ASML heeft vijftien jaar nodig gehad om EUV aan de praat te krijgen. Ze hebben veertig jaar ervaring en werken intensief samen met bedrijven als TSMC. Het idee dat Substrate dit in drie jaar kan realiseren, is ongeloofwaardig."

Concurrentie voor ASML?

Kan Nederland zelf ooit een concurrent voor ASML opzetten? Hijink: „Nederland is niet de meest voor de hand liggende plek. Het land dat het meest gemotiveerd is om een concurrent voor ASML te bouwen, is China. Door exportbeperkingen kan ASML zijn meest geavanceerde machines niet aan China leveren. Dat creëert een sterke motivatie voor China om zelf lithografietechnieken te ontwikkelen."

Hij wijst erop dat er wel nichetechnologieën worden ontwikkeld die buiten het domein van ASML vallen: „ASML concentreert zich alleen op hoge volumes. Er zijn andere technologieën die geschikt zijn voor kleinere toepassingen."

Lees ook - Operatie Beethoven: zo bleef ASML dan toch in Nederland

ASML heeft eerder dit jaar 1,3 miljard geïnvesteerd in het Franse AI-bedrijf Mistral. 'Terwijl Amerikaanse giganten de AI-strijd domineren, lijkt deze Europese zet meer op symboliek dan op strategische sturing', stelde Wibe Wagemans eerder over de deal. ASML's keuze voor Mistral lijkt volgens Marc Hijink echter logisch vanuit een Europees perspectief. Hij zegt onder meer: „Zoom je een beetje uit, dan ligt het voor de hand dat een Europees bedrijf gebruik wil maken van een niet-Amerikaanse en niet-Chinese speler." Mistral is als Europese AI-speler strategisch belangrijk. „Mistral biedt een alternatief voor de grote gesloten Amerikaanse modellen zoals OpenAI en Anthropic."

Wibe Wagemans was ook kritisch op de manier waar ASML de investering in Mistral presenteerde: hij stelde dat ASML hiermee een publieke langetermijnstrategie voor LLM's wereldkundig maakte, wat de indruk wekte dat ze op één paard wedden. Hij stelde ook vragen bij het gebrek aan een boardseat voor ASML, ondanks de omvang van de investering: „Hoe kun je dat verantwoorden naar zowel de aandeelhouders als de Nederlandse belastingbetaler?" Marc Hijink nuanceerde dit door te wijzen op ASML's eerdere overnamestrategieën: „Bij een jong bedrijf zoals Mistral kan een zachtere manier van samenwerking effectiever zijn." Toch blijft het volgens Wagemans een opvallende keuze: „In Silicon Valley zou dit onbegrijpelijk zijn."

De toekomst van ASML

Hoe ziet de toekomst van ASML eruit? Hijink, die vorige week nog met topman Christophe Fouquet sprak, is optimistisch: ,,ASML heeft de EV-roadmap al klaar voor de komende 10 à 15 jaar. Dat biedt zekerheid voor fabrikanten die miljarden investeren in nieuwe fabrieken."

Hij benadrukt dat ASML niet alleen succesvol is door technologie, maar ook door cultuur. „Het bedrijf heeft een Nederlandse 'boterham met kaas'-mentaliteit: rechttoe rechtaan, direct en zonder ego." Desondanks ziet hij ASML vooral als een Europees bedrijf. „Christophe Fouquet is niet zo Frans als je denkt en ASML is niet zo Nederlands als je denkt. Het hoofdkantoor staat in Veldhoven, maar er werken 140 nationaliteiten en er zijn zestien locaties overal ter wereld. De toeleveranciersketen is ook voor 80 procent Europees."

VIjandige overname ASML

Een vijandelijke overname dan, is dat nog een gevaar? Hijink ziet het niet gebeuren: „De beste beschermlaag is natuurlijk hun beurswaarde, 350 miljard. En het feit dat ook geen van hun klanten zou accepteren dat ze opeens zouden worden overgenomen. ASML is een soort Zwitserland van de semiconductor-industrie. Het is een monopolist omdát het een neutrale speler is. Er zit niet één partij achter die het bedrijf kan sturen."

Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox, ook over techologie, ook over AI. Schrijf je hier nu gratis in: