Strategie

Cirkeldeals en chipmonopolies: hoe Amerikaanse AI-supermachten Europa verder buitenspelzetten

Red robot hacking a world network system on dark background 3D rendering Afbeelding: Shutterstock
Afbeelding: Shutterstock
Leestijd 7 minuten

Met een van de grootste technologie-deals in de geschiedenis herschrijven Nvidia en OpenAI de spelregels voor de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. Nvidia investeert gefaseerd tot 100 miljard dollar in OpenAI voor de gezamenlijke bouw van gigantische AI-datacenters met miljoenen Nvidia-chips en minimaal 10 gigawatt aan rekenkracht. Die vreten straks meer elektriciteit dan 4 miljoen Amerikaanse huishoudens.

Waar OpenAI in hoog tempo miljarden verbrandt, stromen die bij Nvidia juist binnen sinds dankzij zijn Graphics Processing Units (GPU's). Die ontwikkelde de chipmaker ooit voor het verwerken van graphics in videogames. In tegenstelling tot traditionele computerprocessoren, die complexe taken één voor één uitvoeren, kunnen GPU's duizenden berekeningen tegelijkertijd verwerken. Dat bleek een ideale vaardigheid voor zowel het trainen als het gebruiken van grote AI-modellen.

Superieure chips én programmeertaal

Op dit moment is circa negen van de tien GPU-chips die gebruikt worden voor AI-toepassingen afkomstig van Nvidia. Dat is niet alleen vanwege de superieure chips. Nvidia ontwikkelde ook CUDA, de programmeertaal voor die chips. Vrijwel alle AI-software (zoals de machine learning frameworks waarmee AI-modellen worden getraind) is daar op aangepast. Zelfs als concurrent AMD een superieure chip zou maken, zou je als gebruiker dus eerst al je AI-programma's moeten herschrijven.

De deal met OpenAI zet een groot uitroepteken achter Nvidia's dominante positie. Door zijn virtuele chipmonopolie te koppelen aan een van de meest invloedrijke AI-bedrijven ontstaan talrijke mogelijkheden om samen nieuwe AI- toekomstplannen te ontwikkelen. OpenAI's toekomstige AI- systemen, die komende jaren zonder twijfel grote impact gaan krijgen, worden nu bovendien ook specifiek ontworpen om perfect samen te werken met Nvidia's chips en software.

Lees ook - Nvidia-topman Jensen Huang: 'Geen enkele AI-CEO gaat mij of andere leidinggevenden vervangen'

Opmerkelijke synergie in Amerikaanse AI-sector

De huidige deal ontwikkeling, waarbij OpenAI wordt losgeweekt van grote broer Microsoft, past in een groter verhaal. Twee weken eerder tekenden OpenAI en Oracle al een cloudcontract ter waarde van 300 miljard dollar. De enorme bedrag komt bovenop de 500 miljard voor het Stargate Project, waarmee OpenAI, Oracle en de Japanse Softbank nieuwe AI-mega-infrastructuur uit de grond stampt. De opeenvolgende miljardendeals zorgen voor een opmerkelijke synergie in de

Amerikaanse AI-sector.

Oracle stond jarenlang vooral bekend als leverancier van traditionele databases. Onder aanvoering van founder en CTO Larry Ellison ontwikkelde het zich de afgelopen jaren tot een van de vier grootste hyperscalers: wereldwijde aanbieders van cloud computing en AI-infrastructuur. Dankzij de snoeiharde concurrentie met Amazon Web Services, Microsoft Azure en Google Cloud mocht Ellison zich recent nog even de rijkste man ter wereld noemen.

Luister ook de podcastserie Even bellen met Silicon Valley, waarin Wibe Wagemans (CEO, boardmember en investeerder in de Valley) ons in 15 minuten bijpraat over dát wat er qua innovatie speelt aan de andere kant van de oceaan. In deze aflevering wordt onder meer de Oracle-deal besproken.

Waar OpenAI innovatieve modellen levert en Nvidia de chips waar die op kunnen draaien, zorgt Oracle ervoor dat geavanceerde AI-technologie over de gehele wereld uitgerold kan worden. Oracle heeft zichzelf als missie gesteld om 'de grootste en meest geavanceerde AI-infrastructuur ter wereld' te bouwen. Centraal in deze missie staat de ontwikkeling van wat het bedrijf zelf 'AI Factories' noemt: datacenters die specifiek worden gebouwd om AI-toepassingen te ondersteunen.

Wereldwijde miljardeninvestering in AI-infrastructuur

Ook dat mag wat kosten. Recent maakte Oracle bekend dat het de komende vijf jaar 1 miljard dollar gaat investeren in zijn Amsterdamse datacenter. Dat bedrag komt bovenop de gelijktijdig aangekondigde investering van 2 miljard dollar in Duitsland, en de eerder dit jaar aangekondigde investering van 5 miljard dollar in het Verenigd Koninkrijk en de miljard dollar uit voor een nieuw Spaans datacenter. In mei maakte Oracle ook al een investering van 14 miljard dollar in Saudi Arabië bekend.

De technologische samenwerking tussen OpenAI, Nvidia en Oracle duidt op een groeiende behoefte aan een nieuwe IT-infrastructuur. Die moet beter kunnen omgaan met de hoge eisen die AI- technologie stelt aan zaken als rekenkracht, energieverbruik, bandbreedte en koeltechnologie. Om
dat mogelijk te maken is het zaak om ontwerp en productie van AI-modellen, chips en datacentra vanaf dag 1 zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen binnen een zogenaamde AI-native stack.

Lees ook - Wat Nederland kan leren van Estlands startup aanpak: 36.000 e-residents zorgen voor 15 miljard omzet

De strategische en financiële samenwerking is tegelijk ook een krachtig antwoord op de intensiverende wereldwijde AI-competitie, met name vanuit China. Hierbij valt op dat de 'circulaire' deals tussen Nvidia, Oracle en OpenAI fundamenteel anders in elkaar zitten dan 'gebruikelijke' IT-deals. Zo investeert Nvidia 100 miljard dollar waarmee OpenAI op zijn beurt weer Nvidia-chips koopt. En investeert Oracle 300 miljard in datacenters waarvan OpenAI dan weer de rekenkracht huurt.

Zelfversterkende investeringscycli

Oracle bouwt, host en beheert de cloud-infrastructuur voor OpenAI en doet dit grotendeels op basis van Nvidia-hardware. Zowel Nvidia als Oracle krijgen bovendien ook aandelen, en profiteren dus mogelijk dubbel. Eerst door de directe verkoop- en huurinkomsten, en nogmaals wanneer OpenAI's beurswaarde stijgt dankzij deze slimme deals. Elke nieuwe investeringscyclus genereert bovendien weer meer kapitaal voor de slim op elkaar afgestemde ontwikkeling van nieuwe AI-technologie.

Dit krachtige vliegwiel geeft OpenAI de mogelijkheid miljarden te blijven verbranden in de race naar de volgende generatie AI-technologie, terwijl zijn preferred partners Nvidia en Oracle in ieder geval op papier hun toekomstige orderportefeuille en beurswaarde een flinke prikkel geven. Niet iedereen is echter even enthousiast. Zo noemde de invloedrijke techanalist van een grote investeringsbank Nvidia in een reactie vrij vertaald al de 'laatste-kans-financier' van het zwaar verlies lijdende OpenAI.

Ook analisten van onder meer Bloomberg en MarketWatch stellen na de laatste deal vragen bij de het feit dat Nvidia kennelijk als enige bereid is om op deze schaal financiering te bieden. De 'risicovolle cirkelstructuur' lijkt wat hen betreft net iets te veel op wat er gebeurde tijdens de dotcom-crisis van 25 jaar geleden. Ook toen zagen we bedrijven die elkaar financieel overeind hielden en zo hun beurswaardes kunstmatig opbliezen, terwijl de werkelijke vraag in de markt daarbij sterk achterbleef.

Tekst gaat verder onder foto

Nvidia CEO Jensen Huang attends a news conference by President Donald Trump and Britain's Prime Minister Keir Starmer  during a business roundtable at Chequers near Aylesbury, England, Thursday, Sept. 18, 2025. (Leon Neal/Pool Photo via AP) Nvidia-ceo Jensen Huang. Foto: AP.
Nvidia-ceo Jensen Huang. Foto: AP.

Onwenselijk Amerikaanse machtpositie

De financiële analisten zijn niet de enigen die zich zorgen maken. Door de deals tussen OpenAI, Nvidia en Oracle bouwen de drie marktleiders mogelijk een onwenselijk grote machtpositie op, die er bijvoorbeeld voor kan gaan zorgen dat de toegang tot cruciale rekenkracht en infrastructuur steeds
meer geconcentreerd raakt bij een select groepje bedrijven. Preferred supplier Nvidia heeft immers een direct financieel belang om OpenAI en Oracle voor te trekken bij de verdeling van zijn AI-chips .

De Amerikaanse Department of Justice heeft al aangegeven dat zij de ontwikkelingen scherp volgt, en mogelijk gaat ingrijpen als de groeiende verwevenheid van de partners innovatie gaat afremmen, prijzen kunstmatig hoog houdt of anderen uitsluit van toegang tot essentiële infrastructuur. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als de markttoegang van andere chipmakers wordt beperkt, en bijvoorbeeld ook als exclusieve cloudcontracten met Oracle kleinere AI-bedrijven op ongewenste achterstand zet.

Het is echter de vraag hoe krachtig deze en andere Amerikaanse waakhonden daadwerkelijk kunnen optreden in het Amerika van president Trump. Zo wordt 'goede vriend' Larry Ellison beschouwd als één van de invloedrijkste tech-adviseurs van Trump. De Oracle-founder vervulde bijvoorbeeld een sleutelrol bij het uitdenken van Project Stargate. Los hiervan blijft de beschermende werking van Amerikaanse antitrust waakhonden sowieso beperkt tot andere Amerikaanse bedrijven.

Europa als toekomstige AI-figurant?

Voor Europese belangen is de sterk toenemende AI-machtsconcentratie daardoor sowieso slecht nieuws. Steeds meer experts verwachten dat de snelle ontwikkeling van AI-native infrastructuur de komst van artificial general intelligence (AGI) snel dichterbij brengt. Deze vorm van kunstmatige intelligentie is in staat om alle menselijke intellectuele taken te begrijpen en optimaal uit te voeren. De huidige mogelijkheden van Generatie AI verbleken daarbij dus compleet.

Europa lanceerde recent al meerdere grote initiatieven om de eigen AI-industrie op stoom te helpen. Zo maakt het recent gelanceerde InvestAI-initiative 200 miljard euro beschikbaar voor AI-investeringen. De ontwikkeling van eigen 'AI-gigafabrieken' bijvoorbeeld, en het faciliteren van strategische partnerships tussen Europese hardware- en AI-bedrijven, zoals ASML en Mistral AI.

Helaas verbleken deze initiatieven bij het recente Amerikaanse miljardengeweld, en dreigt Europa te worden gereduceerd tot figurant in een AI-toekomst die in Amerika wordt bedacht en uitgerold.

Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in: