Eigenlijk gebeurden er in 'de zaak Nexperia' drie dingen tegelijk. De VS maakte nieuwe exportregels bekend, waarbij Wingtech, het Chinese moederbedrijf van de Nijmeegse chipfabrikant Nexperia, op een soort zwarte lijst werd geplaatst. De Ondernemingskamer schorste de topman van Nexperia, de Chinese tech-ondernemer Zhang Xuezheng, voor financieel wanbeheer. En demissionair minister Karremans van Economische Zaken besloot Nexperia onder curatele te stellen omdat oude governance-beloftes nog steeds niet waren ingelost. We spreken erover met Alexandre Ferreira Gomes, Clingendael-onderzoeker Geopolitiek van de Technologie.
Volgens de Nederlandse regering houden die drie ingrepen geen verband met elkaar. Hoe geloofwaardig is dat?
„Het is moeilijk voor te stellen dat deze gebeurtennissen niet met elkaar verbonden zijn. Daarvoor is de timing te opmerkelijk."
De Chinese regering verbood meteen de export van Nexperia-onderdelen en lijkt te denken dat de Nederlandse rechterlijke macht (lees: de Ondernemingskamer) en de Nederlandse regering onder één hoedje spelen. Is dat terecht?
„Nee, zo werken democratieën in Europa niet. Het onderscheid tussen die twee is heel duidelijk. Wat de samenloop verdacht maakt, is vooral de timing van de Amerikaanse regering en de Nederlandse."
Gaat het minister Karremans lukken om zijn Chinese ambtgenoot daarvan te overtuigen?
„Dat zal heel lastig zijn. Kijk, China probeert invloed uit te oefenen op de manier waarop Nexperia wordt beheerd. Anders zouden ze niet zo bezorgd zijn over het ontslag van een topman. Maar je moet ook het Chinese narratief begrijpen. Zij zien een duidelijke poging van de rest van de wereld om de Chinese groei te dwarsbomen. 'De VS zetten de Europeanen tegen ons op.' Dát is het verhaal."
Lees ook: Nexperia beschuldigt oud-topman van het verspreiden van 'onwaarheden'
Begint dit niet allemaal in 2018, als de Nederlandse regering goedkeurt dat Nexperia aan een Chinees consortium wordt verkocht?
„Vandaag de dag is het heel duidelijk voor Nederland dat een bedrijf als Nexperia niet zomaar in Chinese handen moet komen, maar je moet dat in de tijd zien. Er is in zeven jaar tijd heel veel veranderd. Europa heeft nu ook betere mechanismen om te voorkomen dat dat gebeurt. Maar de wereld is óók gewoon ingewikkelder geworden. Er is een techrace gaande, al houd ik zelf niet van dat woord. De VS zijn erg uitgesproken in hun maatregelen en China legt de export van kritieke grondstoffen aan banden. Kom daar maar eens uit."
Was het dan onvermijdelijk dat het mis zou gaan met Nexperia, of heeft dat echt met de ingreep van minister Karremans te maken?
„Een Nederlands bedrijf dat eigendom is van een Chinees bedrijf, dat onderworpen wordt aan Amerikaanse exportmaatregelen, dat heeft de Nederlandse regering sowieso in een lastige positie gebracht. En dan is Nexperia nog maar één stukje van de heel ingewikkelde puzzel die nu door Europa moet worden gelegd."
Zou je kunnen zeggen dat Nederland nu de controle over Nexperia overgenomen heeft?
„Nee, dat is te sterk uitgedrukt. Het is geen nationalisatie. Het gaat om één jaar waarin de Nederlandse regering een belangrijke rol in de bedrijfsvoering heeft afgedwongen. Dat draait ook om tijd te winnen, want het komende jaar zullen Nederland en China dus tot een overeenkomst moeten komen over de toekomst van Nexperia. Vergeet niet dat Nexperia een belangrijk bedrijf is, bijvoorbeeld voor de Europese autoindustrie. Maar het gaat ook over het beschermen van intellectueel eigendom, van de kennis die we hier hebben. En China heeft een bad track record op dat gebied."
Lees ook: Ministerie zet Chinese topman Nexperia aan de kant: wat is er precies aan de hand?
De CCCEU, de handelsorganisatie voor Chinese bedrijven in Europa, noemde de ingrepen van het Nederlandse kabinet in een verklaring 'economisch banditisme'. Nederland heeft toch juist een best goede naam als het op de onafhankelijkheid van bedrijven aankomt?
„Dat klopt, maar er heeft de afgelopen jaren wel een opmerkelijke verschuiving plaatsgevonden in de manier waarop sommige ministeries naar deze onderwerpen kijken. Het beleid draaide om economische efficiëntie - dus het idee dat de markt bepaalt - maar draait nu om economische veiligheid. Dat gaat over het beschermen van onze activa, van onze bedrijven en technologieën."
Oké. En hoe nu verder?
„De Europese Handelscommisaris heeft deze week met zijn Chinese ambtgenoot in Brussel afgesproken, lees ik net. Dat gaat over de Chinese exportcontrole op grondstoffen, maar Nexperia zal daarbij waarschijnlijk ook op de agenda staan. Uiteindelijk is dit allemaal een Europees verhaal."
En hoe gaat het eindigen?
„Ik weet het niet. Er zullen de komende maanden veel onderhandelingen plaatsvinden. Eén extreem maar wat onwaarschijnlijk scenario is dat Nexperia een soort van genationaliseerd wordt of gekocht wordt door een Europees consortium, het TikTok-scenario, zeg maar. Een heel ander, maar ook onwaarschijnlijk scenario is dat er simpelweg een andere Chinese CEO wordt aangesteld en er verder niets verandert. Waarschijnlijk zal de uitkomst ergens in het midden liggen, met oog voor een zekere afstemming op bredere Europese belangen."
Lees ook: Chinese regering legt Nexperia exportverbod op na ingrijpen bij chipfabrikant
Lees ook: Nexperia beschuldigt oud-topman van het verspreiden van 'onwaarheden'
Chinese tak Nexperia hervat binnenlandse chipdistributie
Het laatste nieuws (23 oktober): de Chinese dochteronderneming van de Nederlandse chipmaker Nexperia is weer begonnen met het leveren van halfgeleiders aan lokale distributeurs, zeggen bronnen tegen persbureau Reuters. Eerder had de onderneming alle zendingen stopgezet toen Beijing de export verbood na een eigendomsgeschil.
Als onderdeel van de herstart, die beperkt is tot binnenlandse handel, moeten alle verkopen aan distributeurs voortaan in Chinese yuan worden afgerekend, zeiden de bronnen. Eerder vonden transacties alleen in buitenlandse valuta zoals de Amerikaanse dollar plaats. (ANP)
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
