Quantumtechnologie: waarom afwachten geen optie is (en overhaast investeren ook niet)

Het kan niemand zijn ontgaan: quantumtechnologie duikt steeds vaker op in het nieuws. Doorbraken volgen elkaar in rap tempo op. Toch blijven veel organisaties afwachten. De redenering is begrijpelijk: waarom nu al investeren in iets waarvan niemand precies weet wanneer het volwassen wordt?

„Dat is het grootste misverstand," zegt Leo van Schie, medeoprichter van Quantum2Market, een platform dat de brug slaat tussen quantumtechnologie en zakelijke eindgebruikers. „Organisaties denken: het duurt nog zo lang, ik hoef er nog niet over na te denken. Maar ze moeten wel weten óf ze er iets mee moeten. Nu die afweging maken, dat is het allerbelangrijkste."

Twee gezichten quantumtechnologie

„En die afweging is complex, want quantum kent twee gezichten. Aan de ene kant de dreiging: de encryptiestandaarden die nu veilig zijn, kunnen straks met een quantumcomputer wél gekraakt worden. Criminelen en statelijke actoren verzamelen nu al versleutelde data om die later met quantumcomputers te ontcijferen.

Dit wordt 'harvest now, decrypt later' genoemd en is nu al een reëel risico voor bepaalde organisaties. „Voor die dreigingenkant geldt dat je je daar nu in moet verdiepen," stelt Van Schie. „Organisaties kunnen niet wachten, want op het moment dat een deel van die codes gekraakt kan worden, ben je al te laat."

Lees ook: Investeringen in Nederlandse quantumbedrijven verzestienvoudigd

Wat zijn de substantiële kansen van quantum?

Aan de andere kant zal quantum straks ook kansen bieden. Substantiële kansen, zeker voor sectoren die nu al met complexe rekenprocessen werken. Quantumcomputers vervangen geen AI of klassieke computers, maar kunnen specifieke taken exponentieel versnellen.

Waar een traditionele computer berekeningen na elkaar uitvoert, kan een quantumcomputer oneindig veel signalen tegelijk verwerken. Voor farmacie kan dat de time-to-market voor medicijnen drastisch verkorten. „En energieleveranciers kunnen met quantumsensoren grote storingen veel sneller uitlezen," legt Van Schie uit. „Dat kan factoren snelheid schelen. En wat geldt voor een energiegrid, geldt ook voor een telecomnetwerk."

Wie moet zich zorgen maken?

Maar de dreigingen en kansen van quantum lopen niet synchroon. Niet voor iedereen geldt dezelfde urgentie. Het begint met een simpele vraag: hoe waardevol en gevoelig is de data van een specifieke organisatie? Gezondheidszorg, finance, overheid, defensie en kritieke infrastructuur springen eruit. „Als een bedrijf financiële, medische of defensiegevoelige gegevens of kritieke infrastructuur beheert, dan wordt het de moeite waard om dit serieus te onderzoeken," aldus Van Schie.

Maar ook daarbuiten kan het relevant zijn. Banken lopen de deur plat bij universiteiten en kennisinstellingen als TNO. Tijdens een informatiesessie op de ICT-beurs DataExpo in Utrecht onlangs, bleken zelfs een tuinmeubelleverancier en kozijnenfabrikant al iemand te hebben aangewezen om quantum te onderzoeken. „Als een bedrijf afhankelijk is van digitale stromen en data, en de gevoeligheid of financiële afhankelijkheid groot genoeg om dat te rechtvaardigen, dan kan het relevant zijn."

Tussen belofte en realiteit

De praktijk van quantum blijft vooralsnog achter bij de belofte. IBM heeft wereldwijd zo'n twaalf tot twintig werkende quantumcomputers draaien, Nederlandse spelers zoals Q-Tech bouwen ze ook, maar het gebruik blijft op dit moment nog beperkt tot research, proof of concepts en het testen van algoritmes. „Iedereen is op zoek naar de holy grail," erkent Van Schie. „Maar het is echt nog heel erg in de researchfase."

Wanneer de doorbraak komt? Niemand die het weet. De ontwikkelingen op het vlak van AI kunnen die van quantum versnellen, maar hoeveel? „Vraag tien wetenschappers en je krijgt tien verschillende meningen," zegt Van Schie. „Er zitten nog echt serieuze uitdagingen in." Die onzekerheid maakt het voor organisaties lastig om te bepalen wanneer ze moeten bewegen.

Concrete stappen te zetten

Toch zijn er al wel concrete stappen te zetten. Het Leidse bedrijf Fermioniq ontwikkelde een quantumsimulator waarmee quantumalgoritmes op normale cloudinfrastructuur draaien. Geen volwaardige quantumcomputer, maar wel een manier om nu al met de technologie aan de slag te gaan. „Van alle verhalen over wat quantum ooit kan zijn, is dit iets wat er daadwerkelijk is," zegt Van Schie. „Het kan een interessante tussenstap zijn, misschien zelfs een definitieve stap voor sommige organisaties."

Lees ook: Nederlandse quantumsector klaar voor Europese koppositie: 'We blinken uit in quantuminternet'

De eerste stappen

Voor organisaties die willen beginnen, is de boodschap helder: start met inventariseren. Welke data heeft de organisatie, hoe gevoelig is die, en wat gebeurt er als die in verkeerde handen valt? Daarna komt het gesprek met specialisten. Grote consultancybureaus hebben inmiddels quantumpractices, traditionele securityspelers zoals Cisco en Juniper zijn ermee bezig. In Nederland zijn er gespecialiseerde partijen zoals Q*Bird.

Volgens Van Schie is het niet nodig om een quantumfysicus in dienst nemen. „Het gaat erom dat er genoeg kennis is om met experts te kunnen praten. Een CISO snapt wat de dreiging inhoudt. Pas als blijkt dat de organisatie echt kwetsbaar is voor partijen die quantumtechnologie kunnen inzetten, moet er diepere kennis worden opgebouwd."

Soms is de urgentie er gewoon echt nú

Waar het werkelijk om draait, is helderheid krijgen. „Het belangrijkste is om te zorgen dat duidelijk is óf jouw organisatie er iets mee moet," benadrukt Van Schie. „Voor sommige bedrijven is die urgentie gewoon echt nú."

Organisaties die toch blijven afwachten, maken een strategische fout, waarschuwt Van Schie. Want een concurrent die wél instapt is straks beter voorbereid. „Organisaties die nu investeren en zich voorbereiden, zijn er klaar voor wanneer quantumtechnologie doorbreekt. Bedrijven die afwachten, lopen dan jaren achter. In het ergste geval gaan ze failliet."

Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in: