ASML was al eerder speelbal van de Amerikaanse regering. Hier in de Valley hoorde je grappen dat ASML gerund werd door de CIA in plaats van Europeanen. De Raad van Commissarissen en de Nederlandse overheid stonden buitenspel terwijl Washington DC de export van de meest EUV-machines naar China vetode. Of het destijds is geprobeerd weet ik niet, maar de vraag is nu of Nederland dit keer voorbereid is om er iets voor terug te krijgen.
Want Amerika deelt via een achterbaks handjeklap mee in de omzet van Nvidia naar China. Zelfs het dreigen met revenue share of tarieven kan een bedrijf als Nvidia al in het gareel krijgen. Wat gaat de Nederlandse overheid doen als ASML aan de beurt is? Stil toekijken of zich vastbijten in juridische procedures die tien jaar duren en waarvan ik niet denk dat ze ook maar iets opleveren?
Lees ook: 'Jensen Huang van Nvidia is zijn ruggengraat verloren'
Nationale veiligheid versus inkomsten
Amerika sloot een ongebruikelijke deal met Nvidia en AMD: beide chipmakers mogen AI-chips naar China exporteren als zij 15 procent van die omzet afdragen aan de Amerikaanse overheid. De vergunningen werden pas verstrekt na een persoonlijk gesprek met Nvidia-CEO Jensen Huang, waar we het eerder over hadden. Officieel gaat het om een afgezwakte H20-chip maar toch krachtig genoeg om China's AI-capaciteit te versnellen. Ik vind het volstrekt krom dat nationale veiligheid wordt ingeruild voor inkomsten en dat mechanisme kan net zo goed op andere sectoren worden toegepast.
Het hoeft niet eens via machines uit Nederland naar China
Wibe Wagemans
ASML weet hoe dit spel gespeeld wordt: het Amerikaanse veto op EUV en ook beperkingen op DUV machines. Het pad ligt er al. Amerika hoeft alleen te besluiten dat exportvergunningen voor China voortaan worden verstrekt in ruil voor een deel van de omzet. En dat hoeft niet eens via machines uit Nederland naar China: Amerika kan net zo goed meer investeringen in de VS eisen, extra export naar China blokkeren of dreigen met tarieven op machines uit Nederland richting de Amerikaanse markt. Er zijn genoeg hefbomen om ASML op de knieën te krijgen, maar waarom zouden je dat klakkeloos accepteren als het je positie verzwakt?
Bekijk ook: Hoe Europa kan aanhaken in de AI-strijd tussen Amerika en China
ASML en economische soevereiniteit: durft Nederland een grens te trekken?
De vraag is niet of ASML zich aanpast, maar of de Nederlandse overheid bereid is een grens te trekken voordat die speelruimte verdampt. Economische soevereiniteit gaat over één ding: zelf bepalen wat er verkocht wordt, aan wie en tegen welke prijs. Laat dat aan Amerika over en ik denk dat de agenda ligt elders.
Ik stel voor om het om te draaien: eis verlaging Goudse kaas-tarieven om krantenkoppen te krijgen en breidt sneller uit in Veldhoven om ASML's positie te versterken. Anders haalt Amerika de ASML-groei naar Arizona of Texas en krijgen we gesmolten kaas.
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
