Joppe Stelloo: „We komen met liefde langs bij organisaties die aan de vooravond staan van de bouw van een nieuw kantoor of renovatie, om onze ideeën over een gelukmakend gebouw te delen. We hebben een rugzak vol voorbeelden.''
De werkomgeving heeft een fundamentele invloed op hoe mensen zich voelen en hoe ze presteren. Stelloo: ,,Een groot deel van de gebouwen is traditioneel ontworpen en gebouwd. Ze worden gezien als financieel object waar rendement op gemaakt moet worden. Met dit in het achterhoofd worden keuzes gemaakt met betrekking tot materiaal of het aantal werkplekken. Vaak zijn het omgevingen die de zintuigen niet prikkelen. Met felle verlichting, bedompte lucht en veel lawaai. De gebruiker staat niet centraal. Het zijn vaak geen prettige werkomgevingen. Iedereen kent de stijgende aantallen mensen met een burnout. Dat is een maatschappelijk probleem en kost de BV Nederland miljarden per jaar. Wij zeggen: een gebouw moet zo ontworpen worden dat het mensen gelukkiger maakt, wat leidt tot een hogere productiviteit en lager ziekteverzuim.''
Om invulling te geven aan de term geluk, werkt Heijmans nauw samen met Erasmus Happiness Economics Research Organisation, het onderzoeks- en opleidingsinstituut op het gebied van geluk van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Stelloo: „Dat heeft ons twee belangrijke inzichten gegeven: geluk is maakbaar en geluk levert je echt wat op. Wij passen het toe op de gebouwde omgeving.''
Gebruiker centraal
Heijmans probeert een werkomgeving te creëren die veiliger, gezonder en aantrekkelijker is. Zonder dat het ten koste gaat van de aarde. Stelloo: ,,Normaal gesproken krijgen wij een technische uitvraag van een opdrachtgever: beste Heijmans, kunnen jullie zorgen voor een technisch goed gebouw? Ons antwoord: ja. Maar we gaan vanaf nu ook vragen of we de opdrachtgever mogen meenemen in onze ideeën een gebouw te realiseren waar mensen graag willen zijn, met een omgeving die bij ze past. Dat betekent dat we niet alleen met het facilitair management willen praten, maar bijvoorbeeld ook met HR. De gebruiker staat centraal. Onze grondhouding is veranderd. Samen met partners hebben we een methode ontwikkeld om vast te stellen hoe mensen het welbevinden in de fysieke omgeving ervaren waarin ze werken. Voor we aan de slag gaan, kijken we ook naar het soort mensen. Werknemers van een IT-bedrijf hebben andere behoeftes dan werknemers van een innovatieve club.''
Traditionele ontwerpproces op de schop
Een gelukmakend gebouw stimuleert gebruikers te bewegen, te ontmoeten en te ontspannen, vervolgt Stelloo. ,,De kracht is een integrale benadering waarbij het 'stokje' niet wordt doorgegeven, maar waar een integraal team (architect, installatiedeskundige, constructeur én gebruiker) aan de slag gaat een plek te creëren waar de gebruiker straks gewoon heel graag is. Dit resulteert waarschijnlijk ook in andere oplossingen. Dan komt uiteraard ook de vraag of we vierkante meters van werkplekken durven op te geven voor bijvoorbeeld een 'speelruimte'. Een gelukmakend kantoor hoeft niet per se een duur kantoor te zijn. We gaan het anders doen, niet duurder.''
Praktijkvoorbeeld: rijksgebouw Den Haag
Heijmans heeft al ervaring opgedaan met de transformatie van een traditioneel gebouw met onbenutte ruimtes naar een open, levendige werkomgeving waarin welzijn, ontmoeting, gezondheid en duurzaamheid centraal staan. Het betreft een monumentaal rijksgebouw in Den Haag. De bezettingsgraad was laag, de ruimtes monofunctioneel en er was een groeiende behoefte aan flexibele werkplekken. Bij de transformatie is gebruik gemaakt van innovatieve technieken, nieuwe (biobased) materialen en een hoge ontwerpkwaliteit. Het is nu een welzijnsbevorderende werkomgeving waar mensen zich gelukkig voelen en optimaal kunnen functioneren. De Orangerie, het hart van het gebouw, is veranderd in een lichte, open plek waar groen, rust en verbinding de boventoon voeren. Met groenwanden, daglichttoetreding, akoestisch comfort en biobased brainstormpods. Welzijn was een expliciete pijler van dit project.
Zintuigen prikkelen
Een gelukmakend gebouw bestaat onder andere uit bouwmaterialen die de zintuigen prikkelen. En dan komt Ralph Oduber om de hoek kijken. Hij is hoofd innovatie bij Heijmans. Hij houdt zich bezig met baanbrekende innovaties op het gebied van de gebouwde omgeving en is op zoek naar de absolute grens. ,,Soms ga ik er overheen. Samen met partners zoek ik de rafelranden op wat technisch mogelijk is. Hoe? Door transformationeel en radicaal anders te denken.'' Oduber zoekt verbinding met kunstenaars, ontwerpers, universiteiten en kennis- en onderzoeksinstituten en krijgt alle ruimte om totaal out of the box te denken.
Myceliumwand: Growing Facade
Als voorbeeld van een baanbrekende en veelbelovende innovatie noemt Oduber de Growing Facade, gemaakt in samenwerking met studio Klarenbeek & Dros. Het is 's werelds eerste AI-design, 3D-printed modulaire paneelwand van mycelium. Het wandpaneel – deels in Heijmans innovatiecentrum 'de Hive' gekweekt - is onlangs gepresenteerd tijdens de Dutch Design Week. Mycelium is een natuurlijk materiaal uit schimmels. De gevelstructuur is levendig, praktisch en modulair. De wand is brandvertragend, geurloos, composteerbaar en volledig natuurlijk. Het is een prachtig voorbeeld van biophilic design, een ontwerpaanpak die de menselijke behoefte aan verbinding met de natuur centraal stelt. „Mycelium is een welzijnsbevorderend materiaal, in tegenstelling tot synthetische materialen.''
Het betreft geen eenmalig experiment, benadrukt Oduber. ,,We willen creatieve ideeën maakbaar en schaalbaar maken. Zoals de myceliumwand. Maar we onderzoeken ook mogelijkheden om bijvoorbeeld bijenwas, zeewier of micro-organismen als bouwmateriaal toe te passen.''
Quantumtechnologie
Verder verkent Oduber samen met TNO de mogelijkheden van quantumtechnologie in de gebouwde omgeving. Daarbij wordt gebruik gemaakt van supercomputers met ongekende rekenkracht. ,,Met die technologie zou je bijvoorbeeld biobased bouwmaterialen molecuul voor molecuul kunnen opbouwen. Je kunt materialen hele complexe eigenschappen meegeven die we nu nog niet kennen. Met de opzet van de eerste use cases zijn we gestart. Daar verwacht ik veel van. Experimenteren en, als het kan, maakbaar én schaalbaar maken. Heijmans neemt die voortrekkersrol graag op zich.''
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
