De publiciteit rond de rechterlijke uitspraak in de zaak tegen Jumbo-grootaandeelhouder Frits van Eerd, de voormalig CEO van het supermarktbedrijf, was massief. Ik heb zitten lezen en luisteren. En vervolgens de meningen gepeild op social media. Maar ik hield er een onbevredigende nasmaak aan over.
Woordvoeringscrisis rondom Frits van Eerd
Er werden namelijk nogal veel randzaken besproken, die de kern van de zaak hooguit schampten. Daar komt bij dat Van Eerd in de loop der jaren veel vrienden heeft gemaakt. Mensen die hem, soms tamelijk luidruchtig, door dik en dun verdedigen. Zij vinden het allemaal 'peanuts' en de gewoonste zaak van de wereld dat iemand in goeden doen bijna een half miljoen euro aan contant geld in huis heeft. En dat een aanzienlijk deel van die biljetten in een plastic tas (van de Jumbo, dat dan weer wel) was verstopt in de koelkast.
Lees ook: 'Making friends before you need them': woordvoerderslessen van Eunice Koekkoek (Jumbo)
Een jurist heeft andere kennis en vaardigheden dan iemand die verstand heeft van communicatie en woordvoering
Ook werd er in de media volop gespeculeerd, bijvoorbeeld over de vraag of Van Eerd na dit vonnis (twee jaar onvoorwaardelijke celstraf) nog wel kan aanblijven als grootaandeelhouder, en of zijn twee zussen hem al dan niet kunnen of moeten dwingen zijn aandelen te verkopen. Al die publiciteit, daar vind ik wel wat van. Maar ik stel ook vast dat de familie Van Eerd en Jumbo die vloedgolf aan negatieve aandacht aan zichzelf te danken hebben. Simpelweg omdat ze weigeren er fatsoenlijke woordvoering op los te laten en daardoor de regie uit handen is gegeven.
Frits van Eerd geeft al drie jaar lang geen interviews. Op sommige zaken laat hij zijn advocaat reageren, zoals vorig jaar toen er een boek over hem verscheen. De commentaren van zijn advocaat maken de publiciteit alleen eerder erger dan beter. Dat is overigens niet zo vreemd, want een jurist heeft andere kennis en vaardigheden dan iemand die verstand heeft van communicatie en woordvoering.
Lees ook: Waarom de video van Saints & Stars-CEO Tom Moos averechts werkt: experts geven tips
Van privézaak tot bedrijfsprobleem
Het bedrijf houdt zich ondertussen angstvallig op de vlakte. Het betreft hier een privéaangelegenheid van de voormalig CEO, is het standaard commentaar. Nu ook weer, na de publicatie van het vonnis. Dat de zaak op het hoofdkantoor in Veghel gevoelig ligt, laat zich raden. Maar dit afdoen als een privékwestie is een drogredenering, zoals iedereen kan zien die zich ook maar even in de stukken verdiept. Zo is er jarenlang gerommeld met sponsorcontracten, op kosten van (en ten koste van) de zaak. Ook heeft Van Eerd zakelijke afspraken, die hij in 2014 als CEO met zijn twee zussen en toenmalig CFO Ton van Veen maakte, met voeten getreden.
Het echte probleem van Frits van Eerd is niet deze strafzaak
Omdat deze affaire tal van leerzame kanten heeft en de publiciteit mij dus een onbevredigende nasmaak gaf, heb ik het vonnis er maar eens bijgepakt. Ik schrok van de omvang. Het beslaat 61 pagina's en het onvermijdelijke juridische jargon maakt het er niet leesbaarder op. Maar de inhoud is fascinerend. In mijn zoektocht naar het antwoord op enkele belangrijke vragen heb ik de ui laag voor laag afgepeld. Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Waarom heeft de rechter een hogere straf opgelegd dan het Openbaar Ministerie eiste? En hoe kan het dat het verweer van Van Eerd en zijn advocaat, zeg maar hun juridische en strategische strijdplan, zo ongenadig slecht heeft uitgepakt?
Al lezend in die 61 pagina's bekroop mij een steeds sterker wordend gevoel. Een ongemakkelijk en ook wat onwerkelijk gevoel. Namelijk dat het echte probleem van Frits van Eerd niet deze strafzaak is. En ook niet wat hij precies heeft uitgespookt in het circuit van de auto- en motorsport. Hij heeft, wat mij betreft, als directeur van Jumbo in een lange reeks van jaren te veel betekend en bereikt om hem op basis van dit geknoei in de marge – op de grens van zakelijk en privé – aan de hoogste boom op te knopen.
Lees ook: De rol van CEO's: moeten leiders persoonlijk verantwoordelijk gehouden worden?
Geloofwaardigheid onder vuur
Het echte probleem van Frits van Eerd zit ergens anders. En dat begint ermee dat hij, nadat zijn scheve schaats aan het licht kwam, geen open kaart heeft gespeeld. Niet tegenover de FIOD. Niet tegenover het Openbaar Ministerie. En niet tegenover de rechtbank. Door in Groningen ter zitting in de ontkenningsstand te schieten en met een dozijn dubieuze getuigen op de proppen te komen (onder wie zijn chauffeur) – mensen die stuk voor stuk grotendeels oncontroleerbare en veelal tegenstrijdige verklaringen aflegden – heeft Van Eerd zichzelf allengs dieper in het moeras gemanoeuvreerd.
De belangrijkste zin uit het vonnis van de rechtbank (over het sjoemelen met geld) is wat mij betreft de volgende: 'De door Van E. zelf en door zijn familie en vrienden afgelegde verklaringen over de gestelde legale herkomst bleken steeds oncontroleerbaar, ongeloofwaardig en/of onjuist.' Als je verhaal op hoofdlijnen oncontroleerbaar en onbewijsbaar is, dan komt het aan het eind van de dag aan op geloofwaardigheid. Ook in een rechtbank. En daar wringt bij Van Eerd de schoen. In het vonnis komt 16 keer het woord 'geloofwaardig' voor. En 16 keer is dat in combinatie met het voorvoegsel 'on' of wordt het voorafgegaan door 'niet'.
Ik ben geen jurist en ik heb al helemaal geen glazen bol, maar als Frits van Eerd door blijft rijden op de ingeslagen weg, dan laat de routekaart van een hoger beroep zich betrekkelijk eenvoudig uittekenen. Zijn reputatie ligt inmiddels aan diggelen. Daar gaat op korte termijn geen lieve moedertje meer iets aan doen. Maar zijn blazoen kan hij in de komende jaren nog altijd in niet onbelangrijke mate zuiveren. Het vonnis wijst daarvoor de weg. Het leest als een uitnodiging aan Frits van Eerd om zijn eigen geloofwaardigheid oprecht en serieus tegen het licht te gaan houden.
Lees ook: 6 onmisbare stappen van Rob Huisman: leer écht luisteren als leider en maak betere beslissingen
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
