Kritiek krijgen is voor velen een uitdaging, maar hoe ga je ermee om als scheidsrechter in het betaald voetbal, met duizenden ogen op je gericht en kritiek vanuit alle hoeken? Sander van der Eijk, internationaal scheidsrechter en coach in bewustzijnsontwikkeling, vertelt wat hij geleerd heeft over omgaan met kritiek - en deelt zijn praktische inzichten.
Kijk naar de bron van de kritiek
De eerste stap in het omgaan met kritiek is volgens Van der Eijk jezelf de vraag stellen: van wie komt de kritiek? Want „niet alle kritiek is even relevant". Zelf verdeelt hij kritiek in drie lagen:
De buitenwereld: Lees: de media, sociale media en het publiek. Hier probeert Van der Eijk zich zoveel mogelijk van af te schermen. „Ik lees geen kranten, kijk geen praatprogramma's en heb geen sociale media, omdat het vaak meer afleidt dan helpt."
Je directe omgeving: Kritiek van collega's, leidinggevenden en familie noemt Van der Eijk nuttiger, omdat zij je beter kennen en vaak opbouwende feedback kunnen geven. Hij waardeert vooral zijn persoonlijke coaches voor hun objectieve en gerichte observaties.
Jezelf: Van der Eijk benadrukt dat de kritiek van je innerlijke stem – je 'innerlijke criticaster' – vaak het hardst aankomt. „Ons superego herhaalt allerlei normen en waarden die we hebben geleerd. Het is belangrijk om te herkennen wanneer je jezelf te hard beoordeelt en daar balans in te vinden."
Luister ook: Scheidsrechter Sander van der Eijk over omgaan met emoties: 'Grenzen stellen is geen nederlaag'
Leer selectief omgaan met kritiek
Niet alle feedback is waardevol of toepasselijk, en het is belangrijk om selectief te zijn. Van der Eijk: „Luister naar feedback, maar kies wat voor jou relevant is. Kritiek is subjectief, vooral in een rol zoals scheidsrechter, waar interpretatie een grote rol speelt. Kies wat voor jou bruikbaar is en laat de rest los."
Creëer emotionele afstand
Als kritiek hard binnenkomt, helpt het om het onderscheid te maken tussen wie je bent en wat je doet. Van der Eijk: „Ik ben niet alleen een scheidsrechter. Ik ben ook vader, partner en vriend. Kritiek op mijn werk betekent niet dat ik als persoon faal." Het helpt om kritiek te relativeren en het niet te laten overheersen.
Omgaan met zelfkritiek
„Ik lig zelf het meeste wakker van mijn eigen kritiek op mezelf," vertelt de ervaren scheidsrechter. Om dit te beheersen, raadt hij aan bewust aandacht te geven aan je emoties, in plaats van deze weg te stoppen. „Als je boos of teleurgesteld bent, neem de tijd om dat gevoel echt te doorleven. Zoek geen afleiding in Netflix of eten, maar sta stil bij wat je voelt. Dat helpt om te verwerken en verder te gaan."
Luister ook: Hoe word ik beter in het leren van mijn fouten?
Wees veerkrachtig in het ontvangen van feedback
In zijn werk krijgt hij uitgebreide rapporten over zijn prestaties, met feedback op alles van wedstrijdbeheer tot fysieke fitheid. Van der Eijk: "Niet alles wat in een rapport staat, is heilig. Je moet leren eruit te halen wat écht belangrijk is en de rest laten liggen."
Blijf geloven in groei en ontwikkeling
Zelfvertrouwen is volgens Van der Eijk essentieel om kritiek te relativeren en te gebruiken voor persoonlijke groei. „Je hoeft niet perfect te zijn, maar je moet geloven dat je kunt groeien. Als je in jezelf blijft geloven, kun je ook beter omgaan met negativiteit." Hij noemt dit een kwestie van mindset: zonder het geloof in je eigen vermogen om te verbeteren, komt ontwikkeling ook niet.
Luister ook de andere afleveringen met Sander van der Eijk
Hoe word ik een betere observator?
Hoe word ik beter in het omgaan met heftige emoties?
Hoe word ik beter in stressvolle situaties?
MEER LUISTEREN? Hier vind je alle afleveringen:
