In onze BusinessWise-podcastserie Hoe word ik legt Martin Hersman uit waarom echte balans niet gaat over minder werken, maar vraagt om beter schakelen tussen inspanning en herstel. „Je kunt niet in een split second van werk naar privé. Daar heeft je brein tijd voor nodig. En daar gaan we vaak de mist in."
Als je op je werk bent, kun je privé gestoord worden, en thuis word je weer gestoord door werk. Alles loopt door elkaar heen
Martin Hersman Vitaliteitsstrateeg
Wat is een goede werk-privébalans?
Een gezonde werk-privébalans betekent niet dat je alles tegelijk moet doen, maar dat je bewust kiest waar op dat moment je aandacht naartoe gaat.
Expert in vitaliteit Hersman ziet bij veel professionals dat werk en privé naadloos in elkaar overlopen. ,,Als je op je werk bent, kun je privé gestoord worden, en thuis word je weer gestoord door werk. Alles loopt door elkaar heen," zegt hij. Volgens hem leidt dat ertoe dat we nooit echt 'aan' of 'uit' staan. Zelfs tijdens het avondeten ligt de telefoon bij velen op tafel. ,,Mensen zeggen vaak: ik kijk alleen even. Maar op dat moment ben je niet meer aanwezig bij je partner of je kinderen. En dat moment komt niet meer terug."
Hij legt uit dat balans begint met aandacht. Als hij mensen coacht begint hij vaak met een simpele vraag: „Geef jij aandacht aan wat je belangrijk vindt?" Voor veel mensen is het antwoord meteen confronterend. Steeds vaker hoort hij dat mensen inderdaad niet volledig aanwezig zijn, in privésituaties.
Gelukkig kun je daar volgens Hersman iets aan doen, als je bewuste keuzes maakt. ,,We moeten weer leren schakelen. Niet alleen met je telefoon, maar ook mentaal en emotioneel."
Lees ook: Hoe word ik beter in samenwerken?
Waarom is het zo moeilijk om werk en privé te scheiden?
Vooral technologie en gewoonten houden ons constant 'aan'. Zelfs als we denken dat we even ontspannen. Volgens Hersman zouden we heel anders naar onze dagindeling moeten kijken. ,,We vinden het normaal om 's avonds nog een mail te beantwoorden, maar gek als iemand overdag gaat hardlopen. Terwijl dat precies de omgekeerde wereld is."
Onze apparaten maken het volgens de vitaliteitsexpert lastig om grenzen te trekken. Onze laptop gaat mee naar bed en de telefoon is bij veel mensen ook de wekker. Eén melding is daardoor vaak genoeg om weer in de werkmodus te schieten.
,,Haal die notificaties van je telefoon. Leg je laptop weg. Leg je telefoon niet naast je bed," zegt Hersman. ,,Je krijgt zelden een mail om tien uur 's avonds die vraagt: 'Het was een geweldige dag, morgen koffie?'"
Wat dat betreft begint een betere werk-privébalans bij kleine stappen:
Koop een gewone wekker en leg je telefoon buiten de slaapkamer.
Zet meldingen uit tijdens het eten of gezinsmomenten.
Maak afspraken met je omgeving wanneer je wél of juist niet bereikbaar bent.
Hij herinnert zich dat het voorheen makkelijker was. ,,Veel mensen hadden twee telefoons: één voor werk, één privé. Nu loopt alles door elkaar heen. Dat vraagt om discipline, niet om meer technologie."
Hoe kun je bewuster omgaan met tijd en aandacht?
Zorg dat je duidelijke afspraken maakt, zowel met jezelf, met collega's als je omgeving. Hersman ziet dat bij professionals die geen grenzen stellen werk vaak 'nog even tussendoor' komt. ,,Teams spreken vaak over alles af, behalve over bereikbaarheid. Wanneer stoor je elkaar wél of niet? Dat zou je gewoon moeten vastleggen."
Hij deelt in de podcast een voorbeeld uit topsportcarrière en later in het bedrijfsleven. „In mijn oude team was het heel helder: na zeven uur 's avonds reageren we niet meer op mail of app. Punt. Alleen als er écht iets speelt, laten we dat weten. Dat gaf iedereen rust."
Daarin ziet hij een belangrijke verantwoordelijkheid voor leidinggevenden. Als zij op zondagmiddag alvast mailtjes versturen denken teamleden dat zij dat ook moeten doen. Door de mail in te plannen voor maandagochtend ontstaat er geen druk bij medewerkers.
Daarom is balans volgens Hersman geen kwestie van streng zijn, maar van bewustwording en bewust gedrag herhalen. ,,Het helpt als je weet wanneer je bereikbaar bent, en dat ook deelt met je team of gezin. Dan kan je ook echt ontspannen als je offline bent." Zijn advies is om zelfs bij reistijd of vakantie vaste contactmomenten af te spreken. Zegt bijvoorbeeld dat je elke ochtend e-mail checkt tussen negen en half tien, maar de rest van de dag offline bent. Dan weten anderen waar ze aan toe zijn.
Lees ook: Hoe word ik productiever?
Hoe kun je als leidinggevende het goede voorbeeld geven?
Laat als leidinggevende zien dat ook rust en herstel onderdeel zijn van professioneel presteren. Besef je als leider dat jouw gedrag een signaal is. Als jij altijd online bent, denken anderen dat dit ook van hen verwacht wordt.
Hersman pleit daarom voor meer voorbeeldgedrag. Niet door minder te mailen, maar door te laten zien dat ook herstelmomenten normaal zijn. ,,In topsport is herstel vanzelfsprekend. In het bedrijfsleven nog niet. Maar zonder herstel komt niemand duurzaam tot prestaties," legt hij uit. ,,We trainen wel ons lichaam, maar zelden ons brein om los te laten. Even offline zijn hoort daar gewoon bij."
Een paar tips helpen je om daarmee morgen te starten:
Laat zien dat je pauzes neemt, ook midden op de dag.
Plan je eigen ontspanning zichtbaar in.
Reageer niet direct op elke melding; laat je team weten dat dit ook niet van hen verwacht wordt.
Ook deelt Hersman een aantal inzichten en hoe je dit toepast in de praktijk:
Aandacht: „Geef aandacht aan wat belangrijk is." - Plan momenten zonder scherm, tijdens eten of quality time.
Technologie: „Notificaties zijn micro-onderbrekingen die je uit het moment halen." - Zet meldingen uit tijdens gesprekken of vergaderingen.
Grenzen: „Maak afspraken: wanneer stoor je elkaar wel of niet?" - Spreek teamtijden af (bijvoorbeeld geen berichten na 19:00).
Leiderschap: „Managers zetten de toon. Wat jij doet, doet je team ook." - Plan e-mails voor de volgende ochtend.
Herstel: „Balans is geen stilstand, maar slim schakelen." - Bouw dagelijks korte herstelmomenten in voor wandelen, ademhalen, bewegen.
Stappenplan voor een betere werk-privébalans
Vijf concrete stappen helpen je om jouw werk-privébalans te verbeteren:
1. Herken je triggers
Merk op dat je 'altijd bereikbaar bent' of gestrest raakt van meldingen. Bewustwording is de eerste stap naar verandering.
2. Creëer digitale rust
Zet meldingen uit en houd je telefoon buiten de slaapkamer. Minder prikkels zorgen voor meer mentale rust en herstel.
3. Maak afspraken over bereikbaarheid
Spreek vaste tijden af met collega's of klanten. Duidelijkheid voorkomt frustratie en misverstanden.
4. Plan herstelmomenten
Wandel, sport of lees iets buiten het werk om. Je brein heeft tijd nodig om te resetten.
5. Geef het goede voorbeeld
Ga offline buiten werktijd. Gedrag van leiders bepaalt de norm in teams.
Lees ook: Hoe word ik een betere leider?
Luister ook naar de podcast
Meer tips en adviezen van expert Martin Hersman? Beluister de hele podcast in onze serie Hoe word ik. Daarin legt hij uit welke inzichten hij als topschaatser opdeed en hoe hij die gebruikt om organisaties en professionals te adviseren bij het versterken van hun fysieke en mentale vitaliteit.
Luister ook de andere afleveringen met Martin Hersman
Hoe word ik beter in presteren onder druk?
Hoe word ik fitter?
Hoe word ik een betere slaper?
Hoe word ik een betere luisteraar?
Hoe word ik gefocuster?
Hoe word ik een betere me-time planner?
Hoe word ik beter in omgaan met druk?
Hoe word ik beter in herstellen?
Hoe word ik beter in presenteren?
Hoe word ik sterker?
Hoe word ik always ready?
Hoe word ik kalm, als leider?
MEER LUISTEREN? Hier vind je alle afleveringen:
