Waarom pleiten experts voor een minister van Digitale Zaken?
De digitale wereld ontwikkelt zich razendsnel. Privacy, algoritmes, cyberveiligheid en digitale soevereiniteit zijn geen niche onderwerpen meer, maar kernvragen voor politiek en bedrijfsleven. Denemarken, Frankrijk en Estland hebben al een minister van Digitale Zaken. In Nederland is het idee nog onderwerp van debat.
Voormalig Tweede Kamerlid Kees Verhoeven (D66) ziet een minister als logische volgende stap: „Ik denk dat we nu naar een échte minister moeten. En ik zou het het liefst koppelen aan het ministerie van Economische Zaken omdat ik het punt van geopolitieke afhankelijkheid, technologie in ons voordeel aanwenden als Nederland, meer investeren in AI… dat vind ik de kern."
Wat is het verschil met een staatssecretaris?
Nederland heeft al staatssecretarissen voor digitalisering gehad. Toch bleef de impact beperkt. Verhoeven legt uit: „Een minister heeft meer invloed. Staatssecretarissen zaten bij Binnenlandse Zaken en richtten zich vooral op ICT-projecten en automatisering, terwijl er veel meer gekeken moet worden naar de geopolitieke en innovatiekant van technologie."
Het verschil zit in:
Bevoegdheden en budget – Een minister stuurt een departement en heeft meer zeggenschap over beleid en middelen.
Politieke slagkracht – Een minister kan digitale onderwerpen hoger op de agenda zetten.
Structurele verankering – Koppeling aan Economische Zaken zorgt dat technologie ook als economische en strategische factor wordt gezien.
Digitale fitheid als fundament
Martijn Aslander benadrukt dat technologie alleen effectief is als mensen ermee om kunnen gaan: „Als mensen niet weten hoe een computer werkt, hoe ze daar handig mee om moeten gaan of hoe ze een toetsenbord moeten bedienen, hebben we een probleem. Per medewerker verliezen we jaarlijks ongeveer 700 tot 900 uur door digitaal niet fit zijn."
Zijn tips voor digitale fitheid:
Investeer in basisvaardigheden – Blind typen, efficiënte softwaregebruik en digitale hygiëne.
Gebruik wachtwoordmanagers – „Zorg voor een wachtwoordmanager. De beperkende factor bij technologie, bij security, is altijd de mens."
Stop met inefficiënte formats – Verouderde documentformaten zoals Word zijn lastig doorzoekbaar en vergen onnodig veel tijd. Dit belemmert de digitale efficiëntie en samenwerking.
Aslander waarschuwt voor de afhankelijkheid van buitenlandse techbedrijven.
„Bijna alle overheidsonderdelen vallen op de een of andere manier onder Amerikaanse jurisdictie als het gaat om de plek waar de data staat. Dat is op elke manier een slecht idee."
Verhoeven voegt toe dat technologie inmiddels een machtsmiddel is voor wereldmachten als de VS en China. „We moeten als Nederland hier wat mee gaan doen. In ieder geval zelfbewuster, zodat je niet alleen maar afhankelijk bent."
Lessen voor het bedrijfsleven
Bedrijven ondervinden dagelijks hinder van het gebrek aan digitale regie. Verhoeven noemt enkele voorbeelden:
Digitale wallets – Volgens Europese wetgeving krijgt iedere Nederlander eind 2026 een gratis digitale wallet. Zonder regie wordt dit onnodig complex.
Datacenters – „Het is gewoon de backbone van je samenleving. Voer er een goede discussie over, net als over snelwegen."
Bedrijven hebben behoefte aan duidelijk beleid, zodat ze weten waar ze aan toe zijn. Een minister kan dat bieden.
Hoe voorkom je dat het een hype-ministerie wordt?
Een risico is dat andere departementen achteroverleunen en digitale vraagstukken afschuiven op het nieuwe ministerie. Verhoeven vindt dat geen reden om het idee te laten varen: „Ga het niet niet doen omdat je dan misschien ziet dat anderen minder gaan doen. Vind ik een beetje een negatieve manier van redeneren."
Zijn suggestie: veranker het ministerie binnen een bestaande structuur, bijvoorbeeld Economische Zaken, en geef het een langetermijnpartner zoals een digitale Deltacommissaris: „Iemand die met een lange termijn blik, wettelijke bevoegdheid en zekere financiering echt trajecten kan uitrollen en bewaken."
Lees ook: Victor Knaap van Media.Monks: 'Nieuw kabinet? Nu doorpakken met een minister van Digitale Zaken'
Tips voor beleidsmakers en bestuurders
Zet het onderwerp hoog op de agenda
Digitale zaken moeten in alle commissies en departementen worden besproken – van onderwijs tot defensie.
Combineer korte en lange termijn
Een minister kan snelle beleidsacties nemen, een Deltacommissaris bewaakt strategische doelen.
Betrek burgers en experts
Aslander pleit voor een permanente hackathon:
„De slimme jongens en meiden van Nederland die het leuk vinden om bij te dragen aan de samenleving."
Geen hype, maar noodzaak
Een minister van Digitale Zaken kan Nederland helpen digitaal weerbaar, competitief en innovatief te blijven. Het is volgens Verhoeven en Aslander geen modegril, maar een structurele investering in de toekomst.
Belangrijkste learnings:
Digitale fitheid is de basis voor elke innovatie.
Politieke slagkracht en budget zijn cruciaal.
Minder afhankelijkheid van buitenlandse technologie.
Duidelijk beleid geeft bedrijven en burgers richting.
Combineer bestuurlijke macht met langetermijnvisie.
Al deze informatie en tips komen uit de podcast BusinessWise Weekly. Liever luisteren? Dat kan hieronder:
BusinessWise Weekly is een wekelijkse podcast waarin presentator Olivier de Neve je bijpraat over de actualiteit die ertoe doet op de werkvloer, bij het koffieapparaat en in de strategie-presentatie van volgende week. Samen met scherpe denkers uit het bedrijfsleven vertaalt hij het zakelijke nieuws naar concrete inzichten, duiding die verder gaat dan het persbericht en die ene LinkedIn-post. Elke vrijdag een nieuwe aflevering.
Lees ook: Kees Verhoeven: 'Een minister van Digitale Zaken moet power krijgen, er moet serieus geld naartoe'
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
