In een wereld waar we voortdurend worden omringd door schermen en prikkels, is digitaal gezond blijven een uitdaging. Onze afhankelijkheid van technologie lijkt op een „digitale eetstoornis," zoals Rijn Vogelaar, spreker, auteur en psycholoog, het formuleert.
Wat betekent digitaal gezond zijn?
Vogelaar beschrijft digitaal gezond zijn niet als minder digitaal zijn, maar als bewust omgaan met digitale middelen. Het gaat over balans: weten wanneer je technologie gebruikt voor je ontwikkeling of werk, en wanneer je het moet laten rusten om je brein ruimte te geven. „Het belangrijkste is dat je je brein de rust gunt om te herstellen en informatie te verwerken," zegt Vogelaar.
Digitale ongezondheid ontstaat doordat we voortdurend geprikkeld worden door telefoons, computers en andere digitale apparaten. Dit leidt tot:
- Verminderde concentratie.
- Minder rustmomenten voor het brein.
- Een verslaving aan dopamine, de chemische stof in ons brein die vrijkomt door voortdurende digitale prikkels.
Het bezoek van Rijn Vogelaar aan onze redactie stond in het teken van de Maand van de Digitale Fitheid, een maand vol inspirerende workshops, kennissessies, lezingen en community om digitaal fitter te worden. BusinessWise was de sponsor van de Maand van de Digitale Fitheid 2025.
De impact van digitale overdrive op ons brein
Ons brein, zo vertelt Vogelaar, werkt in drie systemen:
Het alertheidsnetwerk: Dit systeem speurt continu de omgeving af naar nieuwe prikkels, zoals notificaties op je telefoon.
Het centrale uitvoerende netwerk: Dit deel van je brein is verantwoordelijk voor focus en concentratie. Het raakt echter snel uitgeput als je constant schakelt tussen prikkels.
Het default mode-netwerk: Dit is je brein in rusttoestand, waar het informatie ordent en creatieve verbindingen maakt. Dit netwerk krijgt steeds minder ruimte doordat we voortdurend bezig zijn met schermen.Vogelaar benadrukt dat dit patroon problematisch is. „Zelfs op het toilet is 70 procent van de mensen bezig op hun telefoon," zegt Vogelaar. Dat gebrek aan rustmomenten belemmert ons vermogen om helder te denken en te herstellen.
De valkuil van dopamine
Onze digitale apparaten worden zo ontworpen dat ze ons brein continu een 'shot' dopamine geven bij nieuwe input, zoals likes of meldingen. Vogelaar vergelijkt dit met eten: "Net zoals ons brein bij elke hamburger wil toegeven, willen we ook steeds meer digitale prikkels. Maar daar moeten we mee leren omgaan."
Bij overmatig gebruik wordt ons brein afhankelijk van deze constante stroom van nieuwe prikkels, wat diepere focus en rust bemoeilijkt.
Tips om digitaal gezond te worden
Vogelaar deelt een paar praktische tips om je digitale gedrag in balans te brengen:
Begin je dag offline
Start je dag met een paar uur zonder telefoon of andere schermen. Besteed die tijd aan belangrijke taken, zoals schrijven of analyseren. Vogelaar: „Het biedt je brein rust en helpt je productiever te zijn."
Neem offline pauzes
In plaats van te eten voor je computerscherm, ga naar buiten tijdens de lunchpauze. Vogelaar: „Mensen die offline pauzes nemen zijn productiever en voelen zich fitter gedurende de hele dag."
Verban je telefoon uit de slaapkamer
Leg je telefoon buiten bereik, bijvoorbeeld in een andere kamer. Dat voorkomt dat je 's nachts en 's ochtends direct wordt afgeleid.
Laat jezelf 'niks doen'
Gewoon een tijdje uit het raam staren of wandelen zonder telefoon biedt je brein ruimte om informatie te verwerken. Dit activeert je default mode-netwerk, wat zorgt voor creatieve ideeën en meer mentale rust.
Wat zijn de voordelen van digitale gezondheid?
Door bewuster om te gaan met digitale middelen ervaar je direct voordelen:
Betere concentratie: Je werkt efficiënter omdat je focus niet voortdurend wordt onderbroken.
Groter cognitief vermogen: Je brein krijgt de ruimte om informatie te verwerken en ordenen.
Meer sociaal contact: Offline tijd kan gesprekken en connecties in het echte leven verbeteren.
Rustiger en kalmer voelen: Minder digitale prikkels zorgen voor een lager stressniveau.
Digitaal gezond worden betekent niet dat je technologie moet vermijden, maar dat je bewuster omgaat met hoe je het gebruikt. Geef je brein tijd voor rust en focus door te beginnen met eenvoudige aanpassingen, zoals offline pauzes en een telefoonvrije ochtend.
Luister ook de andere aflevering met Rijn Vogelaar
Hoe word ik een enthousiasme aanjager?
Hoe word ik minder negatief?
MEER LUISTEREN? Hier vind je alle afleveringen:
