Negativiteit lijkt soms onze tweede natuur, merkt presentator Tom Berserik op aan het begin van deze aflevering: „Hoe kan het toch dat wij in bed vooral denken aan dat moment dat we anders hadden willen doen?" Samen met psycholoog en enthousiasme-expert Vogelaar onderzoekt hij waarom we vaak focussen op wat misging in plaats van wat goed was.
Vogelaar legt uit dat onze neiging tot negativiteit evolutionair bepaald is. „Ons brein heeft miljoenen jaren gefunctioneerd in een onveilige omgeving, altijd alert op gevaar. Dat was nuttig om te overleven, maar vandaag leven we veel veiliger — alleen ons brein helaas 'weet' dat nog niet." Negatieve ervaringen en opmerkingen beklijven daardoor veel sterker dan positieve. Persoonlijk voorbeeld: je geeft een presentatie, krijgt zes complimenten en één kritiekpunt, en toch blijft vooral dat laatste hangen. „Dat is onze 'default setting'," zegt Vogelaar, „en het wordt versterkt door hoe we opgroeien: van kritiek op school tot focus op fouten in het werk."
Bewustwording is stap één
Volgens Vogelaar ligt de winst in bewustwording: „Besef dat je brein altijd sneller reageert op negatieve prikkels. Je hoeft niet alles te geloven wat je hoofd je vertelt." Ook het vermijden van een constante stroom negativiteit helpt, zoals geen nieuws-apps of zwaar nieuws in de vroege ochtend.
Leer de positieve 'B-weg' te vinden
Oefening baart kunst, ook in positiviteit. „Ons brein heeft neurologische snelwegen voor negatieve emoties, maar positieve ervaringen moeten zich nog een weg banen," stelt Vogelaar. „Toch kan je door actief te oefenen die 'B-weg' versterken." Dat kan door dagelijks bewust kleine momenten van geluk of plezier uit te rekken — 30 seconden stilstaan bij de zon op je gezicht, écht genieten van je lunch, of dankbaarheid tonen voor iets kleins. Met zijn kinderen doet Vogelaar elke avond: „Noem drie leuke dingen van vandaag, waarvan er minstens één over school moet gaan." Die oefeningen zorgen er niet alleen voor dat je positiever terugkijkt, maar ook dat je de volgende dag alerter bent op positieve details.
Lees ook: Stop met zeuren en klagen, zo word je een leider die de regie pakt
Reflecteren mag, maar niet blijven hangen
Het gaat Vogelaar niet om naïef positivisme — negativiteit mag er zijn. „Reflecteren is gezond," zegt hij, "maar overdrijf niet. Overdaad schaadt." Wees mild naar jezelf als je direct na een gesprek ligt te malen; accepteer dat als een evolutionaire reflex. Zijn tip: „Realiseer je dat je brein soms ouderwets reageert. Denkt: wacht even, dit is een reflex uit de oertijd. Die past niet meer in mijn huidige leven. Leer ervan en probeer vervolgens weer iets positiefs te zoeken. Daar word je veerkrachtiger van."
Luister ook de andere afleveringen met Rijn Vogelaar
Hoe word ik digitaal gezond?
Hoe word ik een enthousiasme aanjager?
MEER LUISTEREN? Hier vind je alle afleveringen:
