De politieke partijen willen een Nationale Investeringsbank. Ook noemen partijen verschillende fiscale en financieringsmaatregelen in hun verkiezingsprogramma's om start- en scale-ups te ondersteunen.
Dat blijkt uit de TNO Innovatiemonitor 2025. Hoogleraar Internationaal Management Fons Trompenaars vindt het een goed idee, maar: „Laat de club leiden door iemand die met de poten in de klei heeft gestaan en zorg voor een multidisciplinair team.''
Apple heeft twee waarden bij elkaar gebracht waardoor iedereen ineens zag: jeetje, wat een innovatie
Fons Trompenaars Hoogleraar Internationaal Management
TNO nam verkiezingsprogramma's onder de loep
TNO heeft alle verkiezingsprogramma's onder de loep genomen en daarbij gekeken naar vijf innovatie-aspecten. Wordt innovatie überhaupt genoemd in het verkiezingsprogramma? Streeft de partij naar het bereiken van het Lissabon-doel om 3 procent van het Bruto Binnenlands Product te investeren in research & Development? Heeft de partij een langetermijnvisie en -strategie op innovatie? Doet de partij concrete voorstellen om bedrijven, MKB en startups/scale-ups te ondersteunen, bijvoorbeeld door het tegengaan van regeldruk? Zet de partij innovatie in bij het aanpakken van meerdere maatschappelijke vraagstukken? VVD, D66, ChristenUnie, VOLT, GroenLinks/PvdA, CDA en NSC zeggen 'ja' op alle vijf innovatie-aspecten.
Lees ook: Investering ASML in Mistral is steuntje in de rug voor Europese AI
Toekomstfonds van 25 miljard euro
GroenLinks-PvdA wil een Toekomstfonds van 25 miljard euro door te investeren in onder meer duurzame, innovatieve industrie en onderzoek. CDA en D66 willen het Groeifonds voortzetten. VVD bepleit een investeringsagenda voor nationale groei. Toch blijft het volgens TNO in veel programma's onduidelijk hoeveel geld er precies is gereserveerd voor innovatie.
Wat volgens TNO verder opvalt is dat veel partijen specifieker dan twee jaar geleden aangeven hoe R&D een prominentere rol moet krijgen. Zo wordt het belang van kennis en ontwikkeling van AI genoemd (AI-fabriek in Groningen, ontwikkeling van Nederlands taalmodel GPT-NL), maar ook op het gebied van veiligheid (drones, cybersecurity en ruimtevaart) en energie (batterijtechnologie, nucleaire kennisinfrastructuur en waterstof).
Concurrenten praten met elkaar over wat ze van elkaar kunnen leren, om het in de uitvoering nog beter te doen
Fons Trompenaars Hoogleraar Internationaal Management
'Zorg voor een gezond technologieklimaat'
Meer dan zestig vooraanstaande mensen uit de Nederlandse economie pleitten eerder al voor het oprichten van een nationale investerings- en innovatiebank. Nederland staat volgens hen voor grote transities op het gebied van digitalisering, energieopwekking en -distributie, voor de uitbouw van onze defensie en hervorming van de landbouw en voedselproductie. Ons land moet zorgen voor een gezond technologieklimaat waarin innovatieve bedrijven kunnen groeien en bloeien en waarin onze data veilig zijn.
Brainport Eindhoven en Technische Universiteit: broeinest van innovaties
Nederland doet het zo slecht niet op het gebied van innovatie, zegt Fons Trompenaars. „Kijk bijvoorbeeld naar de Brainport Eindhoven en de Technische Universiteit: het is een broeinest van innovaties, het aantal patenten is enorm. Dat komt onder meer door spinoffs van Philips, denk aan ASML. Op de campus zie je iets wat ik coopetition noem: concurrenten praten met elkaar over wat ze van elkaar kunnen leren, om het in de uitvoering nog beter te doen.''
Ondanks tegenwerking van de overheid is het innovatieklimaat in Nederland prima, vervolgt Trompenaars: er is een goede digitale infrastructuur aanwezig, ook zijn we aardig goed op weg qua digitalisering. „Maar het kan nog veel beter.''
Een Nationale Investeringsbank moet niet zomaar een zak geld geven en zeggen: doe er wat leuks mee en we zien je over vijf jaar terug
Fons Trompenaars Hoogleraar Internationaal Management
Innovatie volgens Fons Trompenaars
Een Nationale Investeringsbank zou meer moeten zijn dan louter een organisatie die geld geeft, benadrukt Trompenaars. „Je moet er ook voor zorgen dat organisaties met innovatieve ideeën kennis kunnen ophalen. Daarom pleit ik voor een multidisciplinair team, met daarin specialisten op het gebied van onder meer marketing, financiën, HR. En natuurlijk techneuten. Zodat er vanuit verschillende invalshoeken naar ideeën gekeken wordt.''
Innovatie is in de ogen van Trompenaars het samenbrengen van tegengestelde waarden waarvan je nooit dacht dat ze bij elkaar gebracht zouden kunnen worden, en daardoor zeer winstgevend zijn. „Kijk maar eens naar iconische voorbeelden van innovatie: Apple en de Formule 1. Apple heeft twee waarden bij elkaar gebracht waardoor iedereen ineens zag: jeetje, wat een innovatie. Het gaat om esthetiek aan de ene kant, en functionaliteit aan de andere kant.''
Trompenaars: „Het zijn twee tegengestelde waarden, maar alles wat mooi is aan de producten van Apple, heeft een functie. Zoals het ontbreken van een frame om het glas. Wat betreft de F1: safety engineers hebben juist voor extra snelheid in de F1 gezorgd. Zij hebben antwoord gegeven op de vraag: wat kunnen we met snelheid doen om de auto nog veiliger te maken? De winst zit hem in aerodynamica, een diepe gedachte om juist snelheid te gebruiken om de auto nog veiliger te maken.''
Nationale Investeringsbank: 'Beste ideeën ontstaan onder druk'
Trompenaars punt is dat bij een succesvolle innovatie meerdere disciplines bij elkaar moeten komen die normaal gesproken niet met elkaar communiceren. „En daarom is goed leiderschap ook een hele belangrijke component van innovatie. Iemand die in staat is om die tegenstellingen met elkaar te combineren, in plaats van door te verwijzen naar andere afdelingen.''
„Ik zie echter dat grote bedrijven beschamend weinig mensen hebben die getraind zijn om tegenstellingen samen te brengen. Dat heet dilemmamanagement, de essentie van innovatie. Een Nationale Investeringsbank zou ook hier aandacht voor moeten hebben. Een Nationale Investeringsbank moet niet zomaar een zak geld geven en zeggen: doe er wat leuks mee en we zien je over vijf jaar terug. Nee, je moet ze onder druk zetten, want dan ontstaan de beste ideeën. Of het nu gaat om innovatieve ideeën van een startup, scale-up of groot bedrijf, dat maakt niet uit.''
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
