Het herkennen van een crisis lijkt misschien eenvoudig, maar de werkelijkheid is vaak complexer zo vertelt crisiscommunicatie-expert Tom Compaijen in de podcast Hoe word ik. De meeste mensen denken pas aan een crisis wanneer de gevolgen al zichtbaar zijn, zoals bij een vliegtuigcrash. Maar dan ben je te laat. Hoe voorkom je dit?
,,De meeste gevaarlijke crises sluimeren vaak, vergelijkbaar met het verhaal van het kikkertje in een pan met langzaam opwarmend water. Dit kikkertje merkt de temperatuurverandering niet en eindigt uiteindelijk in een fatale situatie", aldus Compaijen. Dit welbekende verhaal geeft weer hoe belangrijk het is om vroegtijdig signalen op te vangen.
LEES OOK: Hoe word ik beter in mijn non-verbale communicatie?
Er zijn verschillende factoren die helpen bij het herkennen van een crisis. Een belangrijke eerste stap is het begrijpen van de kenmerken van een crisis. ,,Dit zijn vaak situaties die een dreiging vormen voor mensenlevens, gezondheid, financiële stabiliteit, de continuïteit van een bedrijf of het milieu. De urgentie is ook cruciaal; er is vaak geen tijd voor uitgebreid onderzoek of overleg." Beslissingen moeten snel worden genomen, vaak met onvoldoende informatie. Dit is een kenmerk van een echte crisis. ,,De uitspraak dat men tijdens de coronacrisis met 50% van de kennis 100% van de besluiten moest nemen, illustreert dit perfect."
Wet van Pleuris
Een interessante manier om de kans op een crisis in te schatten, is via de 'Wet van Pleuris'. ,,Deze wet stelt dat de kans op een crisis afhangt van de verwijtbaarheid, relevantie en mediageniekheid, waarbij de mediageniekheid zelfs in het kwadraat wordt genomen. Relevantie heeft te maken met de impact van een situatie en hoe deze zich verhoudt tot actuele maatschappelijke thema's. Hoe groter de impact en hoe relevanter het onderwerp, hoe groter de kans dat het een crisis wordt. De samenleving is steeds gevoeliger voor bepaalde thema's, zoals seksueel grensoverschrijdend gedrag en racisme."
LEES OOK: Hoe word ik een betere communicator?
Verwijtbaarheid is een ander cruciaal aspect. ,,Als een organisatie wordt gewaarschuwd voor mogelijke gevaren maar geen actie onderneemt, neemt de kans op een crisis toe. Dit is een belangrijke les; vroegtijdige waarschuwingen moeten serieus worden genomen." De signalen kunnen soms subtiel zijn, maar ze zijn er. Het is essentieel om deze signalen te herkennen en te handelen voordat het te laat is.
Verwijtbaarheid is een cruciaal aspect. Als een organisatie wordt gewaarschuwd voor gevaar maar geen actie onderneemt, neemt de kans op een crisis toe
Mediageniekheid speelt ook een grote rol in hoe crises worden waargenomen en behandeld. Zijn er visuele elementen of krachtige verhalen die de media kunnen gebruiken? Dit heeft invloed op de aandacht die een crisis krijgt. ,,Crises die een emotionele lading hebben of gemakkelijk te verpakken zijn in een aantrekkelijk verhaal, krijgen vaak veel meer aandacht dan abstracte kwesties zoals cybersecurity." Dit kan verklaren waarom sommige crises, zoals klimaatverandering, niet dezelfde urgentie voelen als andere.
LEES OOK: Hoe word ik een betere cybercrisiscommunicator?
Compaijen: ,,Neem bijvoorbeeld de DigiNotar-crisis, een van de grootste crises waarmee de Rijksoverheid en heel Nederland te maken had vóór de coronapandemie. De impact was enorm; veel essentiële systemen konden niet meer communiceren, maar de abstractheid ervan maakte het moeilijk voor het publiek om het belang ervan te zien." De media-aandacht was er wel, maar het onderwerp zelf was niet mediageniek genoeg om blijvende impact te hebben. Hierdoor blijft deze crisis relatief onbekend, ondanks de grote gevolgen die het had voor de samenleving.
Crisis herkennen
Het vermogen om crises te herkennen en hierop te anticiperen, is cruciaal. Het vraagt om een combinatie van alertheid, kennis van actuele thema's en de bereidheid om signalen serieus te nemen. Het ontwikkelen van deze vaardigheden kan het verschil maken tussen een beheersbare situatie en een uit de hand gelopen crisis. De kunst van crisiscommunicatie begint met het leren herkennen van de eerste tekenen, het begrijpen van de onderliggende factoren en het tijdig reageren voordat de pan daadwerkelijk begint te koken.
Luister ook naar de andere aflevering met Tom Compaijen
Hoe word ik een betere crisiscommunicator?
Hoe word ik een betere persberichtenschrijver bij een crisis?
Hoe word ik een betere cybercrisiscommunicator?
MEER LUISTEREN? Hier vind je alle afleveringen:
