De AI-licenties zijn gekocht. De tools staan klaar. De pilots draaien. En toch... gebeurt er weinig. Veel organisaties worstelen met hetzelfde probleem: AI-adoptie komt niet van de grond. Niet omdat de technologie tekortschiet, maar omdat mensen niet weten hoe ze ermee moeten beginnen. Of het niet durven. Of gewoon niet willen.
Het probleem? De meeste organisaties behandelen iedereen hetzelfde. Dezelfde nieuwsbrief, dezelfde training, dezelfde communicatie. Maar je kunt een enthousiaste early adopter niet op dezelfde manier benaderen als iemand die AI vooral eng vindt. Recent onderzoek maakt dat glashelder: de houding van medewerkers tegenover AI bepaalt sterk óf en hoe ze het gebruiken en accepteren.
Nancy Rademaker is een van de sprekers van het Sprekershuys. Haar expertise: de impact van digitalisering op consumentengedrag.
En die houding kan enorm variëren, maar de verschillen bieden juist kansen. Ik onderscheid zelf vijf AI-profielen die laten zien waar mensen vandaag staan en hoe je met enkele praktische aanknopingspunten de adoptie kunt versnellen.
Elk team hééft deze profielen al. Je hoeft ze alleen te herkennen, zodat je gericht aan de slag kan door mensen mee te nemen op hun eigen manier.
Vijf profielen die AI-adoptie maken of breken
Neem de Enthousiasteling. Die komt maandagochtend binnen met „Moet je kijken wat ik dit weekend heb gebouwd!" Voordat jij je koffie hebt, hebben zij drie tools getest, een proces geautomatiseerd en een handleiding geschreven. Ongevraagd, natuurlijk. Ze zijn snel, nieuwsgierig en razendsnel in het ontdekken van nieuwe mogelijkheden.
Deze mensen zijn je aanjagers. Geef ze zeker een podium bijvoorbeeld via demo's of het delen van hun successen, zodat hun energie overslaat op anderen. Laat ze spelen zonder bureaucratische drempels. Als je ze zichtbaar maakt, ontstaat er beweging in de rest van de organisatie.
Dan heb je de Superfan. Die vindt AI fantastisch en roept dat ook van de daken, maar doet zelf nog... helemaal niks. Ze supporteren vanaf de zijlijn, juichen anderen toe, maar stappen het veld niet op. Toch zijn zij het 'laaghangend fruit', de grootste winst behaal je met deze groep.
Koppel ze aan een Enthousiasteling. Eén-op-één, als een soort buddy-systeem. Start met één simpele use case. Vier hun eerste successen, hoe klein ook. Want enthousiasme is besmettelijk, en deze groep heeft alleen een klein duwtje nodig om van supporter naar speler te worden.
De Ondergrondse zit er tussenin. Dit zijn de mensen die AI eigenlijk al toepassen, maar dat vooral stilletjes doen, vaak uit onzekerheid of het wel mag en geen risico oplevert. Hun kennis ontstaat in de schaduw, precies omdat officiële kaders of duidelijke richtlijnen ontbreken.
Voor deze groep is het cruciaal om een veilige omgeving te bieden waarin hun ervaringen gedeeld kunnen worden – niet met controlerende blik, maar juist als uitnodiging en erkenning van hun expertise.
Haal ze uit hun schulp door heldere richtlijnen te geven. Niet dreigend, maar uitnodigend. Organiseer laagdrempelige sessies waar mensen kunnen laten zien wat ze doen. Benoem expliciet dat hun inzichten gewenst zijn. Want de Ondergrondse zit op een berg kennis - als je ze de ruimte geeft om te praten.
De Hekzitter doet nog helemaal niks. Deze medewerkers zitten letterlijk op het hek en kijken toe
Nancy Rademaker
De Hekzitter doet nog helemaal niks. Deze medewerkers zitten letterlijk op het hek en kijken toe. Niet per se tegen AI, maar ook niet enthousiast. Ze willen eerst zien dat het écht werkt voordat ze zelf iets proberen. Ze hebben al genoeg hypes voorbij zien komen. Ze willen concrete waarde, geen mooie praatjes.
Voor deze groep is het belangrijk om te starten met iets kleins en relevants. Iets dat direct tijd bespaart of stress vermindert. Laat ze meedoen in een veilig mini-experiment waar weinig risico aan zit, zodat ze kunnen ervaren dat de verandering met AI niet eng hoeft te zijn. Want als Hekzitters eenmaal van het hek afkomen, gaan ze vaak verrassend snel mee in nieuwe ontwikkelingen.
Tot slot is er de Rebel. Die is niet zomaar kritisch - die verzet zich actief. Rebellen stellen lastige vragen over privacy, verantwoordelijkheid en mogelijke gevolgen. Je zou kunnen zeggen: ze zijn de kwaliteitscontroleurs van innovatie.
Betrek ze vroeg. Bij governance, risicoanalyse en ethische vraagstukken. Geef ze de training, de tools en de tijd om te experimenteren in een veilige omgeving waar hun zorgen serieus worden genomen. Gebruik hun kritische vragen om je beleid scherp te krijgen. Want Rebellen zijn geen obstakel - ze zijn je reality check.
Lees ook: Hoe implementeer je een succesvolle AI-strategie in je bedrijf?
Geen kaders betekent geen beweging
En hier komt het pijnlijke deel: 37 procent van de werknemers zegt dat hun bedrijf helemaal geen AI-beleid heeft. Die groep experimenteert zes keer minder dan collega's bij organisaties die wel kaders geven. Anders gezegd: als je geen richting aangeeft, rem je adoptie af zonder het te beseffen.
Een goede AI-policy hoeft niet complex te zijn. Sterker nog, hoe simpeler hoe beter. Wat mag? Wat niet? Welke tools gebruiken we waarvoor? Hoe borgen we veiligheid? Wat verwachten we van mensen? Waar kunnen ze hulp vragen?
Transparantie schept vertrouwen. Vertrouwen schept gedrag. En gedrag vormt cultuur.
Van adoptie naar adaptiviteit
Ik schreef het al in mijn vorige blog: uiteindelijk draait digitale transformatie - en zeker AI-transformatie - niet om technologie. Het draait om cultuur. Een cultuur waarin mensen durven leren, delen, testen. Waar fouten geen ramp zijn maar juist leermomenten.
Je kunt morgen al beginnen. Introduceer deze profielen in teamgesprekken, mensen herkennen zichzelf direct. Bespreek samen hoe je mét de verschillen vooruit kunt komen. Bouw AI-experimenten in het dagelijkse werk, vier successen én mislukkingen. En train leidinggevenden om als coach op te treden. Het is gedrag en niet puur toolgebruik wat telt. Digitale transformatie begint misschien met technologie. Maar slagen doet ze alleen door cultuur en door écht te snappen wie je tegenover je hebt.
Lees ook: Nancy Rademaker: 'Zonder cultuurverandering is digitale transformatie gedoemd te mislukken'
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
