Gerben van Driel: 'Hoe Improvisatietheater je helpt innovatiever te worden'

'Hoe kijk jij naar Europa?', vraag ik aan een Amerikaanse Chief Strategist van een grote Europese vermogensbeheerder. We staan op een event voor professionele beleggers, vooruit te blikken op het beleggingsjaar 2025. 'Leuk voor een vakantie. Maar niet om in te investeren'.

Auw.

Terwijl deze Europeaan de zojuist toegediende verbale kaakslag probeert te verwerken, realiseer ik me dat ik er natuurlijk ook om vroeg... Letterlijk en figuurlijk. Ik had beter kunnen weten, want al jaren zijn het de VS en China die de klok slaan op het economische wereldtoneel. Of zoals men zegt: 'The USA Innovates, China Replicates and Europe Regulates'.

Amerikanen of toch de Chinezen die leidend zijn qua innovatie en ontwikkeling

Nu kun je er anno 2025 over twisten of het nog de Amerikanen zijn of toch inmiddels de Chinezen die leidend zijn qua innovatie en ontwikkeling. Zeker nu de tot voor kort onaantastbaar geachte Amerikaanse techsector in de race om AI- dominantie vanuit het niets midscheeps lijkt getroffen door het veel goedkopere en net zo goed werkende Chinese DeepSeek.

Maar één ding is zeker: wij Europeanen sukkelen er op ruime afstand achteraan. We staan erbij, kijken ernaar en verzinnen er een paar regels voor. Tot meer is het Oude Continent kennelijk niet meer in staat.

In een poging om er nog een soort van gelijkspel uit te slepen bij de Chief Strategist besluit ik de scope zo maximaal mogelijk op te rekken. Als je maar een zo groot mogelijk vangnet gebruikt, heb je altijd wat, toch?

Dus ik vervolg: 'Ik ben nu 46. Ga ik het óóit nog meemaken dat we vooruitkijken naar het nieuwe beleggingsjaar en concluderen: laat de VS en China maar even links liggen. Als belegger moet je nu in Europa zijn!'

Een split second heb ik hoop op een lichtpuntje. Tot het resolute antwoord: 'Nee'. En dat is de knock-out.

En zo lijkt ook Europa op het canvas te liggen. De scheidsrechter telt tot 10. Gaat Europa zich nog oprichten en een vuist maken? Of wordt het straks de ring uitgedragen om roemloos te vegeteren in de coulissen van het wereldtoneel?

Tja...

Als 'we' willen dat Europa ook in de toekomst nog een deuk in een pak boter kan slaan, dan zit er in mijn ogen niks anders op: we zullen méér moeten gaan samenwerken. Want dat is in mijn ogen de tragiek: met elkaar vormen de spelers van Team Europa een potentieel formidabele formatie.

Maar waar Team USA en Team China elk één team vormen, spelen de spelers van Team Europa kennelijk liever ieder hun eigen spel. En daarmee zetten we onszelf op achterstand. Bijvoorbeeld op het gebied van financiering van veelbelovende bedrijven: dergelijke Europese groeibriljanten zijn er kennelijk voldoende. Maar als er serieus groeikapitaal nodig is, worden ze al snel gedwongen om naar de VS te kijken.

Gebrek aan Europese harmonisatie

Niet omdat hier géén kapitaal is. Maar door gebrek aan Europese harmonisatie hebben we hier 27 kleinere nationale kapitaalmarkten. Tegen één grote Amerikaanse kapitaalmarkt. Waar je dus makkelijker veel meer geld kunt ophalen…

Nu is er hoop.

Mede door het rapport van Mario Draghi over de tanende concurrentiekracht van Europa staat het onderwerp nadrukkelijk op de agenda in Brussel. Hopelijk dringt het dan ook door in de Europese hoofdsteden. Want in tegenstelling tot wat de populisten u willen doen geloven, bepalen de gezamenlijke Europese leiders de koers en niet 'Brussel'. Tegelijkertijd kunnen we er niet op rekenen, laat staan op wachten tot het 'top-down' geregeld wordt.

Laten we dus 'bottom-up' beginnen. Want: verbeter de wereld maar begin bij u zelf. En ook op micro-niveau kan het stukken beter qua samenwerking. Zo las ik recent weer een prachtig voorbeeld in een interview met ex-CEO van ASML, Peter Wennink. Hij uitte daarin zijn zorgen over de in zijn ogen tanende Nederlandse mentaliteit. En gaf het volgende voorbeeld: 'Als je naar een gemeenteambtenaar gaat en zegt 'ik heb een mooi plan: we gaan iets anders doen in de woningbouw zodat het sneller kan' dan is het antwoord van zo'n ambtenaar: 'Ja, maar dat kan niet' (want regels - GvD). En daarmee is het klaar'.

Weer een innovatief initiatief in de kiem gesmoord. En in dit voorbeeld door de gemeenteambtenaar. Maar er lopen natuurlijk ook genoeg van dit soort 'remmen' rond in commerciële organisaties. Misschien is het wel uw collega van compliance, legal, finance of... bent u zelf de rem!

Hoe kunnen we dat oplossen?

Mijn idee: iedereen verplicht op een cursus Improvisatietheater! Want daar leerde ik ooit in mijn studententijd een les die wat mij betreft keer op keer zijn waarde bewijst als het over innovatie en co-creatie gaat, namelijk: 'de Gulden Regel van het Improvisatietheater'.

Improvisatietheater: een spelvorm zonder script

Voor de goede orde: de meeste mensen kennen Improvisatietheater van het tv-programma De Lama's. Het is een spelvorm zonder script. De spelers krijgen hooguit te horen wie ze zijn en waar ze staan. En moeten dan met elkaar ter plekke een scène creëren. Bijvoorbeeld: ik word spontaan gebombardeerd tot 'loodgieter'. Jij bent 'Expert in zeldzame Duizendpoten'. En we staan samen op een cruiseschip. En dan is het aan ons om er ter plekke samen een scene te creëren. En daarbij is het cruciaal dat we met elkaar die Gulden Regel eerbiedigen. En die luidt: reageer nooit, maar dan ook nóóit negatief op elkaar. Want dan slaat de scène dood.

Stel, ik begin: 'zo, lekker weertje vandaag!' En jij zou reageren met 'nou, dat vind ik niet' dan wordt het héél moeilijk om nog verder te spelen. Net zoals dat het zelfs voor Peter Wennink en het grote ASML ophoudt als de gemeenteambtenaar simpelweg stelt 'dat kan niet!' Let er eens op hoe vaak dat gebeurt in vergaderingen. En ga het in plaats daarvan eens anders doen. Luister naar de ander, eerbiedig diens inbreng en bouw erop voort. Of geef er een andere draai aan, ook goed, als je het maar niét dood slaat! Zo creëer je momentum en flow in je team of organisatie. En wie weet wat er dan loskomt aan energie en creativiteit.

De Chinezen bewezen deze week op AI-gebied met DeepSeek hoe je door slim te zijn vanuit ogenschijnlijk geslagen positie het tij weer kan keren. Dan moeten wij dat toch ook kunnen?

Meer expertblogs? BusinessWise Weekly!

In onze wekelijkse nieuwsbrief vind je het beste van BusinessWise die week, ook de expertblogs. Abonneer je nu gratis en blijf altijd op de hoogte.