'Stil ontslag' is een term die het proces beschrijft waarbij managers op subtiele maar doelbewuste wijze een negatieve werkomgeving creëren om werknemers te stimuleren zelf ontslag te nemen. Het is een manier om personeelsbestand te verminderen zonder formele ontslagprocedures, schrijft ITPro. Een nog betere term is 'sluipontslagen', zegt Emily Rose McRae, senior directeur-analist bij Gartner, aangezien het doel meestal is om een grote groep werknemers massaal te laten vertrekken in plaats van een specifieke persoon. ,,De term ontslag voelt gericht, terwijl de term sluipontslagen veel breder is, en dat is hoe deze tactieken worden ingezet."
Als je de hitte niet aankunt, moet je de keuken verlaten
Claire Taylor-Evans
Waarom wordt stil ontslag vaker toegepast?
Het concept van stil ontslag, of sluipontslagen, is niet nieuw, maar Claire Taylor-Evans, arbeidsrechtpartner bij het Britse advocatenkantoor Boyes Turner, zegt dit in het Verenigd Koninkrijk sinds de coronapandemie vaker op grotere schaal te zien gebeuren. Het kan worden toegepast wanneer een organisatie een andere focus heeft gekozen, bijvoorbeeld in een specifieke sector of regio, maar ontslagen wil vermijden, of simpelweg om 'het kaf van het koren te scheiden'. Waarom nu? ,,Ten eerste is er een probleem met productiviteit en groei in het Verenigd Koninkrijk. Werkgevers kunnen hogere prestatiedoelen, meer kantooruren en strengere managementstijlen introduceren met het idee: als je de hitte niet aankunt, moet je de keuken verlaten."
LEES OOK Erik Wegewijs: 'Vergelijk je met je vorige zelf, wat zijn de lessen die je hebt geleerd?'
Veranderingen in het Britse arbeidsrecht
Ook zijn er veranderingen in het Britse arbeidsrecht, zoals bescherming tegen oneerlijk ontslag vanaf de eerste werkdag, waardoor de eerdere wachtperiode van twee jaar vervalt. ,,Werkgevers zijn zich bewust van hun kwetsbaarheid voor claims en zullen cynisch proberen werknemers subtiel, passief-agressief en uiteindelijk op schadelijke manieren eruit te werken. Dit gebeurt om juridische gevolgen en ontslagclaims te vermijden."
Amazon/AWS en Meta beschuldigd van stil ontslag
Verschillende grote techbedrijven hebben de afgelopen jaren de krantenkoppen gehaald vanwege vermeend stil ontslag. In 2022 werd Meta beschuldigd van het heimelijk reduceren van personeel onder het mom van herstructurering, terwijl een senior ontwikkelaar van AWS in 2024 het bedrijf beschuldigde van stil ontslag. Sindsdien heeft Amazon een beleid ingevoerd waarbij werknemers vijf dagen per week op kantoor moeten zijn, wat de beschuldigingen uiteindelijk verder heeft versterkt. Uit recent Brits onderzoek blijkt dat terugkeer naar kantoor (RTO) vaak wordt gebruikt om werknemers te pushen tot ontslag.
LEES OOK 'Het stereotype dat mannen van nature betere leiders zijn, klopt niet'
Stil ontslag: voor- en nadelen
Grote techbedrijven kiezen soms voor stil ontslag of sluipontslagen om personeelskosten te verlagen en uitkeringen bij ontslag te vermijden. Bij goede uitvoering kan dit het vertrouwen van investeerders behouden en de aandelenkoersen stabiel houden. Er zijn echter ook aanzienlijke nadelen, zoals verlies van vertrouwen in het leiderschap en een lagere moraal, wat kan leiden tot verminderde productiviteit. Bovendien betekent deze algemene aanpak dat een organisatie weinig controle heeft over wie vertrekt, wat kan leiden tot verlies van belangrijk talent.
Gebrek aan transparantie
Een gebrek aan transparantie over personeelsvermindering kan problemen verergeren. Hoewel geen voorbeeld van stille ontslagpraktijk, illustreert het recente ontslagbeleid van PwC in het Verenigd Koninkrijk de risico's van ondoorzichtige beslissingen. Volgens de Financial Times werd getroffen personeel gevraagd collega's niet te informeren over de reden van vertrek en voorgeschreven afscheidsformuleringen te gebruiken. ,,Dit werkte averechts," zegt Mohammad Osama, CEO van het bekende Britse wervingsbureau GRG. ,,De negatieve publiciteit was erger dan wanneer ze de ontslagen gewoon publiekelijk hadden aangekondigd.
,,Techbedrijven zijn afhankelijk van hoogopgeleid talent voor innovatie en toekomstige leiderschapsrollen," merkt Rochelle Haynes, oprichter en CEO van Crowd Potential Consulting, op. ,,Deze werknemers worden continu door andere bedrijven benaderd en hebben veel zeggenschap op de arbeidsmarkt. Hun keuze om ergens te werken is niet alleen gebaseerd op financiële voordelen, maar ook op cultuur, doel en waarden. Ik geloof dat daarom sluipontslagen op termijn geen groter probleem zullen worden. Voor veel bedrijven zal het ongemak van geen controle hebben over wie vertrekt uiteindelijk tot pijnpunten leiden die ze liever vermijden."
LEES OOK Werner Vogels (CTO Amazon) over 2025: 'Hoe we denken over succes gaan we herdefiniëren'
Transparantie en communicatie op de werkvloer
Op zeker, er zijn binnen het bedrijfsleven interne veranderingen om de juiste redenen, wat bij werknemers tot zorgen over stil ontslag kan leiden. In deze situaties is heldere en transparante communicatie de beste strategie voor werkgevers om dergelijke zorgen te adresseren en een positieve werkomgeving te behouden. Volgens Haynes moeten werkgevers de noodzaak van deze veranderingen voortdurend en duidelijk uitleggen. Waar mogelijk moeten werknemers inspraak krijgen in het vormgeven van deze veranderingen. Deze betrokkenheid kan een positieve omgeving bevorderen tijdens het proces.
LEES OOK Bedrijven bouwen hun diversiteitsbeleid langzaam af
Meer BusinessWise? Abonneer je op onze Weekly!
In onze wekelijkse nieuwsbrief vind je het beste van BusinessWise die week. Abonneer je nu gratis en blijf altijd op de hoogte.
