Martijn Hamann (Endeit Capital): 'Onze Nederlandse ondernemerswaarden passen veel beter bij China dan Amerika'

Enkele weken voor de lancering van ChatGPT in 2022 reisde Martijn Hamann af naar San Francisco. Als partner van Endeit Capital organiseert hij zijn jaarlijkse AI Innovation Trips voor geïnteresseerde relaties die graag ahead of the game opereren. Naast bezoekjes aan chipmaker NVIDIA, Google, Amazon en AirBnB, staat ook een gesprek bij OpenAI op het programma.

„OpenAI was op dat moment nog vooral een open source R&D-center voor programmeurs", herinnert Hamann zich drie jaar later in zijn kantoor aan de statige Johannes Vermeerlaan. „Het gesprek met OpenAI was uiteraard superinteressant. Maar voor mij was AirBnB het echte hoogtepunt van de trip. Dat is geen verhuurbedrijf dat AI gebruikt, maar een AI first company die toevallig vakantiehuizen verhuurt. Die volledige verwevenheid van AI in de core business was voor mij de échte eye-opener."

Toeziend oog Martijn Hamann

Onder het toeziend oog van partner Hamann investeerde Endeit de afgelopen 20 jaar 450 miljoen euro in ruim 45 tech-startups in 8 Europese landen. Veel van de AI-gedreven startups richten zich op wat Hamann Intelligent Empowerment noemt: de actieve ondersteuning van professionals in hun dagelijkse werkzaamheden. Daarbij laat hij de door grote Amerikaanse tech-partijen aangewakkerde hype rond zelfstandig opererende Agentic-systemen dus nog grotendeels aan zich voorbij gaan.

Lees ook: Alles wat je wilt weten over robotica en je je (bijna) niet kunt voorstellen

Met Endeit Capital zet jij nu vooral in op Intelligent Empowerment door AI. Kun je dat uitleggen?

„Agentic AI is een typisch Silicon Valley-concept. Het idee is dat een AI Agent de intenties van een gebruiker kan analyseren, een plan bedenken en zelfstandig allerlei specifieke taken voor je gaan uitvoeren. Geweldige technologie, maar wel heel erg vanuit de programmeur gedacht. Met gestrekt been er in, vol automatiseren en dan zien we wel wat er overblijft."

„Die benadering spreekt veel CFO's, CIO's en CEO's van nature aan. Automatisering staat immers voor kostenbesparing en snelle winst. Maar we zien nu ook al de negatieve gevolgen van die product-centrische aanpak. Doordat de tool zelf centraal staat, is er minder aandacht voor de vereiste veranderingen in je organisatie. Verreweg de meeste AI pilots leveren daardoor nauwelijks iets op onder de streep."

„Met Endeit bekijken we de mogelijkheden van AI daarom liever vanuit de mensen die ermee moeten werken. Mijn gouden 20/80-regel is dat het implementeren van een nieuwe AI-tool slechts 20 procent van het werk is. De overige 80 procent bestaat uit het opnieuw inrichten van je processen en je organisatie, en vooral ook in het meenemen van je medewerkers. Als je vier uur van je werk kunt automatiseren, heb je opeens immers een hele andere werkdag."

„Dit maakt de Human Resources-afdeling snel belangrijker. Waar HR vroeger de 'softe kant' was, verschuift de expertise nu meer naar de tech-kant. Het probleem is dat veel HR-afdelingen hier niet klaar voor zijn. Ze missen de technische en procesgerichte kennis die nu mission-critical is. Je ziet daarom nu ook een beweging waarbij bijvoorbeeld de CIO een deel van de HR-taken naar zich toetrekt. Mede daarom is HR ook een goed toepassingsgebied voor Intelligent Empowerment AI."

Kun je een paar voorbeelden geven van de Intelligent Empowerment-startups in jullie portfolio?

„De AI-gerichte transformatie stelt hoge eisen aan leidinggevend personeel. Zij worstelen met vragen over de wijze waarop ze moeten delegeren, automatiseren en communiceren met hun medewerkers."

„Sharpist is een leadership coaching-platform dat managers hiermee helpt. Lepaya verzorgt AI-trainingen voor diezelfde doelgroep. In tegenstelling tot de vele soortgelijke platformen hebben deze startups hun diensten volledig gematcht met de werkprocessen van grote enterpriseklanten, zoals IKEA, ING en BMW. Dáár winnen dit soort platformen de wedstrijd."

„Ander goed voorbeeld is Infraspeak. Deze startup heeft een platform gebouwd voor maintenance en services in grote gebouwen zoals airports, shopping malls en ziekenhuizen. Daar voeren technici dag en nacht eindeloos veel reparaties en onderhoud uit. Het platform analyseert sensordata om te voorspellen wanneer er bijvoorbeeld een airco, liften of brandblussers kapot gaan, zodat de reparateur of leverancier zo snel mogelijk ingeschakeld kan worden."

„Maar waar het écht om gaat, is de verbeterde werkervaring van die technicus. Het platform zorgt dat die geen administratie meer hoeft te doen, en altijd de juiste informatie heeft. Bovendien 'begrijpt' het platform steeds beter wat zijn of haar belangrijkste skills zijn. Die informatie gebruikt Infraspeak om de monteur in de toekomst in te delen voor nieuwe werkzaamheden die dezelfde skillset vragen. Zo maakt het platform dus ook gevarieerder werk en professionele groei mogelijk."

„Mensen worden zo in hun kracht gezet. Dat is precies wat we met Intelligent Empowerment willen bereiken. Dat is ook waarom ik managers wel eens waarschuw dat ze met de verschillende Amerikaanse Copilot-oplossingen mogelijk een Trojaans Paard binnenhalen. Je koppelt zo immers iets aan de kern van je belangrijke bedrijfsprocessen dat je niet zo makkelijk meer kwijtraakt. Ik heb daarom zelf een sterke voorkeur voor de open source-aanpak van Europa en China."

Lees ook: Kunnen we strijd winnen met een AI-Deltaplan? 'Als je niet mag bouwen, blijven plannen ook plannen'

Je laatste AI Innovation Trip ging naar China. Wat zijn andere grote verschillen met de VS?

„China en Amerika hebben een fundamenteel verschillende benadering van AI. In Amerika draait alles grof gezegd om visionaries als Sam Altman, Elon Musk en Jensen Huang en hun miljardenbedrijven. Ze worden behandeld als een soort superhelden, met een ultieme superkracht die ze AGI noemen, oftewel artificial general intelligence. Die overstijgt alle menselijke kennis, en kan dus ook elke medewerker op den duur gaan vervangen."

„In China werkt dat model helemaal niet. Tegenover de Amerikaanse visionairies plaatsen zij hun eigen gladiators. Mensen die samen keihard knokken en hun handen vuil maken. Mede door het confucianisme gaat niet om de persoon, maar om het welzijn van de community, de samenleving als geheel. Zelfs mensen als Alibaba-founder Jack Ma worden gecorrigeerd als die te hoog boven het maaiveld uitsteken."

„Maar als ze het goed doen voor de onderneming, stakeholders en maatschappij, kunnen de gladiators rekenen op de steun van het machtige ecosysteem. In tegenstelling tot de Amerikaanse 'digital use cases', richten de Chinezen zich veel meer op industriële AI. Met verregaande robotisering en dark factories produceren ze snel en slim dingen waar de hele maatschappij baat bij heeft. De beschikbaar komende arbeidskrachten kunnen massaal naar gezondheidszorg en educatie."

„Zo bezien lijken de Chinese ondernemerswaarden eigenlijk veel beter aan te sluiten op de Nederlandse en Europese volksaard. Ik vind het daarom ook erg jammer en ook onterecht dat we vaak nog steeds zo negatief tegenover de Chinezen staan. Onwetendheid speelt daarbij denk ik ook vaak een belangrijke rol. De recente misstap van minister Vincent Karremans bij chipmaker Nexperia is hiervan een treffende illustratie. Terwijl er voor Nederland nu juist enorme kansen liggen in China."

Hoe zou Nederland volgens jou effectief kunnen inspelen op de Chinese mogelijkheden?

„Allereerst zouden we veel meer bereid moeten zijn om van en over China te leren. Iedere nieuwe generatie leiders zou zich hiervoor open moeten stellen. Zelf probeer ik ook zoveel mogelijk tijd te maken om de razendsnelle ontwikkelingen in China bij te houden. Natuurlijk zijn daar risico's aan verbonden, maar hopelijk hebben we ook geleerd van onze huidige afhankelijkheid van Amerikaanse spelers."

„Waar China vroeger onze technologie licenseerde, zouden wij nu de rollen kunnen omdraaien. Bijvoorbeeld met partnerships in kritische industrieën zoals automotive, elektrificatie en kern- en zonne-energie. Kijk naar een land als Spanje, dat op dit moment Chinese technologie omarmt voor haar elektrificatie-agenda. China exporteert op dit moment maandelijks evenveel Solar Tech als Saudi-Arabië aan olie."

„In Nederland en Europa excelleren we qua innovatie in zaken als deeptech R&D, landbouw en farmaceutische industrie. We zijn minder goed in het commercialiseren, maar de wetenschappelijke kwaliteit is minimaal zo goed als de VS. Die positie kunnen we uitbouwen door nu een net uit te gooien voor alle Chinese wetenschappers die momenteel Amerika worden uitgewerkt. Die waarderen onze vrijheid van wetenschap, en zouden van enorme waarde kunnen zijn voor onze economie."

„Chinezen zijn goed in produceren en exporteren, maar minder bekwaam in internationale handel. Onze Nederlandse handelsgeest kan hierbij van grote waarde zijn. Onze wereldwijde commerciële contacten en ons vermogen om te gaan met culturele verschillen. Koppel dat bijvoorbeeld aan de Scandinavische innovatiekracht en Duitse productiekennis, en we kunnen Europa als ondernemers weer de goede kant op helpen."

Lees ook: Leen Zevenbergen, voormalig topman PinkRoccade en Origin: 'AI is een hype'

Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in: