Nederland beweegt razendsnel van experimenteren met Artificial Intelligence (AI) naar opschalen en versnellen van toepassingen. Wat een jaar geleden nog vernieuwend leek, voelt inmiddels slechts als het startpunt. Nederland loopt voorop, niet alleen in de adoptie van AI, maar ook in het bouwen van een toekomst waarin technologie duurzaam, toegankelijk en verantwoord wordt ingezet. Wie snelheid, moderne infrastructuur en efficiënte modellen weet te combineren met sterke samenwerkingen, creëert een stevige basis voor groei.
Bedrijven en overheidsorganisaties zien AI steeds meer als een praktisch instrument om slimmer te werken, de dienstverlening te verbeteren en concurrerend te blijven in een wereld die razendsnel digitaliseert.
Met een combinatie van pragmatisme, ambitie en een sterke samenwerkingscultuur pakt Nederland deze ontwikkeling voortvarend op. Richting 2026 tekenen zich duidelijke trends af die gaan bepalen hoe Nederland kunstmatige intelligentie verder gaat inzetten als motor van economische groei, innovatie en maatschappelijke voortuigang.
Organisaties die AI doordacht integreren in hun strategie, zullen de komende jaren het verschil maken. Met de juiste investeringen en partnerschappen blijft Nederland een van de meest vooruitstrevende en concurrerende technologiemarkten van Europa.
Lees ook: Laura de Vries over Nederland en AI: 'Dit is het moment dat bepaalt of we meespelen of toekijken'
1. Snelheid en efficiëntie bepalen het tempo van AI-adoptie
Snelheid wordt steeds essentiëler voor succes. AI helpt organisaties processen te automatiseren, beter onderbouwde beslissingen te nemen en sneller te schakelen.
In cruciale sectoren zoals logistiek en agrifood zorgt AI voor soepelere ketens en efficiëntere operaties. Dit heeft directe impact op de internationale handelsstromen waar Nederland een sleutelrol in speelt.
Bovendien versnelt de adoptie sterk: volgens het CBS gebruikte in 2024 al 22 procent van de Nederlandse bedrijven met tien of meer medewerkers minimaal één AI-toepassing, tegenover 14 procent in 2023. Ook binnen de publieke sector is deze beweging zichtbaar: overheden zetten AI in om diensten sneller, toegankelijker en persoonlijker te maken.
2. Digitale infrastructuur moet worden klaargestoomd voor AI-tijdperk
AI veroorzaakt een explosie aan data, die nieuwe eisen stelt aan digitale infrastructuren die oorspronkelijk waren ontworpen voor gestructureerde data.
Inmiddels bestaat meer dan 80 procent van alle nieuwe data uit tekst, beeld en video. Nederlandse organisaties kiezen daarom steeds vaker voor een hybride architectuur: gevoelige of bedrijfskritische data en AI-modellen blijven in de eigen omgeving, terwijl de cloud flexibiliteit biedt voor schaalbare workloads.
In sterk gereguleerde sectoren zoals zorg, financiële dienstverlening en overheid is dit essentieel om te voldoen aan wet- en regelgeving.
Richting 2026 draait modernisering minder om nieuwe technologie, en meer om het creëren van een infrastructuur waarin AI veilig, efficiënt en verantwoord kan draaien.
3. Micro LLMs brengen AI naar de edge
Terwijl grootschalige modellen en grote datacenters krantenkoppen domineren, winnen kleinere, taakgerichte AI-modellen snel terrein.
Organisaties kiezen steeds vaker voor micro LLMs die lokaal draaien op laptops, AI-pc's, connected devices of edge-systemen. Deze compacte modellen bieden meerdere voordelen: snellere reactietijden, betere privacy doordat data op het apparaat blijft, grotere veerkracht bij wegvallende verbindingen en een lager energieverbruik.
Deze aanpak sluit naadloos aan bij de nationale focus op energiezuinig werken en het ontlasten van het elektriciteitsnet.
Innovatiehubs zoals Amsterdam Science Park, High Tech Campus Eindhoven en YES!Delft spelen een belangrijke rol door oplossingen te ontwikkelen die de energievoetafdruk van datacenters verkleinen.
4. De toekomst van AI staat of valt met duurzame energievoorziening
Energie wordt een bepalende factor voor AI-ontwikkeling. De groeiende vraag naar rekenkracht zorgt ervoor dat het energieverbruik van digitale infrastructuur tegen 2026 naar verwachting verdubbelt. Tegelijk stuurt de overheid aan op klimaatneutrale datacenters vanaf 2030.
Nederlandse operators investeren daarom intensief in energiezuinige systemen, hernieuwbare energie en warmteterugwinning.
Deze investeringen zullen in 2026 verder versnellen, gedreven door nauwere samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen.
Door energie-uitdagingen te benutten als katalysator voor innovatie kan Nederland zijn positie als duurzame digitale koploper verder versterken.
Lees ook: Bedrijven, snijd niet in je eigen toekomst: waarom AI starters onmisbaar maakt
5. Nederland gaat een nieuwe fase van AI-samenwerking in
Samenwerking is een bewezen Nederlandse kracht en blijft ook in het AI-tijdperk de basis voor een toekomstbestendige digitale economie.
De AI Coalitie voor Nederland, met inmiddels meer dan 500 partners, werkt aan een gezamenlijke visie voor betrouwbare en verantwoorde AI.
De ELSA Labs onderzoeken toepassingen die zowel technologisch innovatief als maatschappelijk verantwoord zijn.
Met het Strategisch Actieplan voor AI bouwt de overheid aan een ecosysteem waarin innovatie, veiligheid en transparantie centraal staan. Publiek-private samenwerkingen zorgen voor versnelling: van modernisering van infrastructuur tot het opschalen van AI-toepassingen.
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox, ook over innovatie en technologie, ook over AI. Schrijf je hier nu gratis in:
