'Ik ben de baas, dus heb ik gelijk', met andere woorden: hier gebeurt wat ik zeg. Zulke absolute rangordes gelden in de huidige arbeidswereld als achterhaald. Ook al trekt het management in economisch uitdagende tijden op veel plaatsen de teugels strakker aan, lijkt de traditionele hiërarchie langzaam te verdwijnen, zegt businesscoach Gerhard Helm tegen het Duitse persbureau DPA.
Besluitvormingsprocessen moeten worden afgeslankt
In plaats daarvan moet het werk op veel plekken flexibeler en wendbaarder worden, besluitvormingsprocessen slanker. Maar wat betekent het eigenlijk om in een organisatie met platte structuren te werken? En levert dat echt alleen maar voordelen op? Pas ik in zo'n bedrijf? Experts leggen de kansen en uitdagingen uit.
„Platte hiërarchieën worden formeel vooral gekenmerkt door minder managementlagen'', legt Martin Schröder uit, Head of Delivery Center Strategic Accounts bij detacheerder Robert Half. Informatielijnen zijn zo eenvoudiger in te richten, medewerkers zijn vaker autonoom in het uitvoeren van hun taken. „Omgekeerd", aldus Schröder. „De span of control is zo groter en de taken veel gelaagder.''
lees ook: Saskia Schepers: 'Leidinggeven is durven loslaten'
Platte hiërarchieën worden vaak toegepast in disruptieve of transformatieve domeinen
Martin Schröder Robert Half
Steeds vaker platte hiërarchieën
Vooral in kleine en middelgrote bedrijven, maar ook in start-ups zijn platte hiërarchieën volgens Martin Schröder inmiddels vaak dagelijkse realiteit. Ook omdat afdelingen en het personeelsbestand daar doorgaans kleiner zijn.
„Platte hiërarchieën worden vaak toegepast in disruptieve of transformatieve domeinen", zegt Schröder. „Neem de hele sector van kunstmatige intelligentie", aldus de expert. Bedrijven bouwen hier steeds meer capaciteit op. „Voordat er op grote schaal 'Head-of'-functies worden geschrapt, gaat het er eerst om de kansen en mogelijkheden van AI in het voordeel van het bedrijf te herkennen", vertelt Schröder. „Dat betekent: veel trial-and-error, veel ruimte voor tests, creativiteit en wendbaarheid."
Voordelen en kansen van platte hiërarchieën
Platte hiërarchieën kunnen grote voordelen hebben voor bedrijven. Schröder noemt bijvoorbeeld de snelheid van uitvoering bij projecten en opdrachten. „Alleen al het feit dat er minder goedkeuringsrondes nodig zijn, zorgt voor meer tempo." Dat heeft een positief neveneffect voor werknemers: wie vroeg leert om beslissingen te nemen, ontwikkelt daarmee al leiderschapskwaliteiten die voor het verdere verloop van de eigen carrière gunstig kunnen zijn, aldus de expert.
Waar beslissingen sneller en flexibeler worden genomen, kunnen medewerkers ook hun eigen ideeën beter inbrengen. Dat leidt per saldo tot meer innovatie – en motivatie. „Als ik weet dat mijn ideeën meetellen in de besluitvorming, ben ik veel gemotiveerder dan wanneer ik alleen maar een uitvoerder van bevelen ben", zegt businesscoach Gerhard Helm.
Dat is vooral belangrijk op plekken waar mensen met veel vakkennis werkzaam zijn. 'In een arbeidswereld met hooggespecialiseerde experts zou het dom zijn als alle beslissingsmacht bij de leidinggevende zou liggen', aldus Helm.
Lees ook: Heeft Gen Z een probleem met autoriteit? 'Hiërarchie kan juist goed zijn'
Hiërarchieën hebben de functie dat ze in conflictsituaties relatief snel beslissingen mogelijk maken
Gerhard Helm Businesscoach
De risico's van platte hiërarchieën
Aan de andere kant is er natuurlijk ook een reden waarom veel organisaties hiërarchisch zijn opgebouwd. „Hiërarchieën hebben de functie dat ze in conflictsituaties relatief snel beslissingen mogelijk maken," zegt Helm. Wordt de rangorde afgebouwd of zeer vlak ingericht, dan kan dat omgekeerd tot problemen leiden. Volgens Schröder gaan platte hiërarchieën gepaard met neveneffecten zoals bijvoorbeeld:
Onduidelijke verantwoordelijkheden die tot conflicten leiden.
Geen instantie die bij uiteenlopende meningen de knoop doorhakt
Beperkte doorgroeimogelijkheden: er zijn minder leidinggevende functies waar je naartoe kunt groeien.
Informele hiërarchieën: collega's kunnen onder omstandigheden van informatie worden afgesneden.
Volgens Helm ontstaan er vooral informele hiërarchieën, als er weinig of geen managementlagen zijn, problematisch. „Ze zijn gevaarlijker, omdat ze moeilijk te doorzien zijn."
Lees ook: De stille reputatiemoord: als roddel en rancune je loopbaan bepalen
Nieuwe eisen aan teams en leidinggevenden
In bedrijven en organisaties met platte hiërarchieën veranderen ook de rollen, competenties en verantwoordelijkheden. Leidinggevenden nemen eerder taken op zich als mediator, coach of moderator, „in plaats van de klassieke controlerende rol te vervullen", aldus Martin Schröder.
Voor teamleden vindt Schröder vooral het vermogen tot zelforganisatie doorslaggevend om succesvol te kunnen zijn. Ze moeten proactief taken oppakken en de overgedragen verantwoordelijkheid accepteren. „Wie afwacht tot iemand hem een taak toewijst en dat vervolgens nauwgezet controleert, zal in deze teams niet succesvol zijn", zegt de expert.
Verantwoordelijkheid moet je daarbij tot in de laatste consequentie doordenken. „Daar hoort ook bij dat je een keer zegt: ,Oké, dit is nu mijn beslissing en ik steek er mijn nek voor uit'", aldus Helm.
Duidelijke en open communicatie is belangrijk.
„Je hebt mensen nodig die besluitvormingsprocessen kunnen modereren – dat is niet vanzelfsprekend", zegt Helm. De businesscoach benadrukt het samenspel: wie in een bedrijf met platte hiërarchieën werkt, moet over de eigen schutting heen kunnen kijken, eigen belangen kunnen terugstellen en andere meningen kunnen accepteren.
Platte hiërarchieën: zit ik hier op mijn plek?
Wie wil nagaan of hij of zij in een team met platte hiërarchieën past, kan zichzelf de volgende vragen stellen:
Ben ik goed in zelfmanagement?
Ben ik een teamspeler?
Kan ik helder en doelgericht communiceren?
Laat ik me overtuigen door sterke argumenten en ben ik leergierig?
Kan ik me flexibel instellen op werksituaties?
Ben ik goed in conflictmanagement?
Luister ook: Onze beste podcasts over leiderschap
Ontvang elke week het beste van BusinessWise in je mailbox. Schrijf je hier nu gratis in:
